Khmer Circle:
With their communal forests decimated and farm lands seized off them, we ask: "Are they not humans too?" Where are their defenders and 'associations' to fight on their behalf when their entities and liverlihoods are being undermined and threatened?
Don't forget that their parents and grand parents were among the first to have been recruited by the Vietcongs and their KR allies owing to their remote, semi-autonomous geography and existence and, ultimately helping pave the way for the current regime to be installed in power.
Their reward? 'Thank you Peace'!
🔺🔺🔺
ដោយ ជីវិតា
2021-08-08 rfa
ជនជាតិដើមភាគតិច នាំគ្នាប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិជនជាតិអន្តរជាតិ លើកទី២៤ នៅលើភ្នំដោះក្រមុំខែត្រមណ្ឌលគិរី នៅថ្ងៃទី៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨។
រូបសហគមន៍
ជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជា កំពុងប្រឈមនឹងការបាត់បង់អត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន ដោយសារតែដំណើរការដ៏យឺតយ៉ាវនៃនីតិវិធីផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល។ តំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិ អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុក និងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយវិបត្តិមួយនេះ ដើម្បីលើកស្ទួយសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលបកស្រាយថា ភាពយឺតយ៉ាវនេះបង្កឡើងដោយវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩។
តំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឱ្យសម្រួលនីតិវិធីផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពជូនសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ដើម្បីជួយពួកគាត់ក្នុងការរក្សាដីកំណើត រួមទាំងអត្តសញ្ញាណ ប្រពៃណី វប្បធម៌ និងជំនឿរបស់ពួកគាត់ផងដែរ។
ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា (OHCHR) ពិនិត្យឃើញថា ជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងការបាត់បង់ដី បើពួកគាត់មិនទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពទេនោះ។ ក៏ប៉ុន្តែដំណើរការធ្វើប័ណ្ណនេះ មានភាពស្មុគស្មាញខ្លាំង ចំណាយអស់ថវិកាច្រើន និងប្រើពេលវេលាច្រើនឆ្នាំទៀតផង។
ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា បានបង្ហោះវីដេអូ និងសារអំពីបញ្ហានេះជាបន្តបន្ទាប់លើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់ខ្លួន។ ស្ថាប័នដដែលវាយតម្លៃថា តាមអត្រាប្រចាំឆ្នាំបច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាត្រូវប្រើពេលប្រហែល ១រយឆ្នាំ (១០០)ទៀត ទើបអាចឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចទាំងអស់ទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពរបស់ពួកគាត់៖ «បើរយៈពេល ១០០ឆ្នាំមែន គឺវាយូរណាស់ ហើយការផ្លាស់ប្ដូរជាច្រើនអាចនឹងកើតឡើង ដូច្នេះអត្តសញ្ញាណរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចក៏អាចនឹងត្រូវបាត់បង់ដែរ។ ដូចនេះហើយ វាទាមទារឱ្យយើងពិនិត្យឡើងវិញលើដំណើរការនេះ។ បង្កើតការសន្ទនា និងស្វែងរកដំណោះស្រាយ ធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីធានាឱ្យបានថា ដំណើរការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពនេះ មានភាពងាយស្រួល លឿន ប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន និងមានប្រសិទ្ធភាពជាងមុន»។
កម្ពុជាមានជនជាតិដើមភាគតិចប្រមាណ ៤៥៥សហគមន៍ ប៉ុន្តែគិតត្រឹមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ មានតែ ៣០សហគមន៍ប៉ុណ្ណោះ ដែលទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាព។ នេះគឺដោយសារតែការចុះបញ្ជីដីសមូហភាពត្រូវឆ្លងកាត់ច្រើនដំណាក់កាល និងច្រើនស្ថាប័ន។
ជំហានដំបូង សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចត្រូវស្នើសុំការទទួលស្គាល់ និងបញ្ជាក់ភាពត្រឹមត្រូវនៃអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួនជាជនជាតិដើមភាគតិចនៅក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។ បន្ទាប់ពីមានការទទួលស្គាល់អត្តសញ្ញាណពីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទរួចហើយ សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចត្រូវស្នើសុំចុះបញ្ជីជានីតិបុគ្គលនៅក្រសួងមហាផ្ទៃបន្តទៀត ដើម្បីមានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លី ស្របតាមច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ ២០0១។ ចុងក្រោយ ទើបសហគមន៍អាចស្នើសុំចុះបញ្ជីដីសមូហភាពនៅក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់។
នៅក្នុងដំណាក់កាលនីមួយៗនេះ មាននីតិវិធីស្មុគស្មាញជាច្រើនទៀត ដូចជាការជួបប្រជុំ ការកំណត់បែបបទ និងលក្ខន្តិកៈនានា ការបំពេញឯកសារច្រើនប្រភេទ ការស្នើសុំទទួលស្គាល់ពីអាជ្ញាធរតាំងពីថ្នាក់ឃុំដល់ថ្នាក់ខេត្ត ការវាស់វែងតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេស និងការពិនិត្យសម្រេចពីស្ថាប័នជំនាញ ជាដើម។
ឯកសារពិគ្រោះរបស់ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា ចេញផ្សាយកាលពីចុងឆ្នាំ២០២០ ឱ្យដឹងថា ការទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពមួយ អាចប្រើពេលរហូតដល់ជិត ១០ឆ្នាំ និងចំណាយថវិការហូតដល់ជិត ១០ម៉ឺនដុល្លារ។
ក្រៅពីមាននីតិវិធីស្មុគស្មាញច្រើនហើយនោះ ការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពដល់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច មានឧបសគ្គចម្បងមួយទៀត គឺកត្តានយោបាយ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការពន្លកខ្មែរលោក ប៉ឹក សោភ័ណ មានប្រសាសន៍ថា កត្តានយោបាយនេះចែកជាពីរចំណុចសំខាន់។ លោកថា ទីមួយរដ្ឋាភិបាលហាក់ឱ្យតម្លៃលើការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន ជាជាងការចុះបញ្ជីដីសមូហភាពឱ្យសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច។ ចំណែកទីពីរវិញ លោកថា អាជ្ញាធរ ឬមន្ត្រីជំនាញរើសអើងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដែលមិនគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច៖ «រាជរដ្ឋាភិបាលប្រកាន់យកគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍបែបវិស័យកសិ-ឧស្សាហកម្ម គឺវាប៉ះពាល់ទៅដល់ដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដែលលោកធ្លាប់បានប្រើតាមបែបប្រពៃណីតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ។ រឿងទីពីរ ជារឿងប្រកាន់នូវនិន្នាការនយោបាយ គឺសំដៅថា សហគមន៍នៅតំបន់នេះមួយ តំបន់នោះមួយ មាននិន្នាការនយោបាយទៅគណបក្សនេះ ទៅគណបក្សនោះ។ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសអាជ្ញាធរនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិផងដែរ ក៏ប្រកាន់យកគំនិតថា សហគមន៍ហ្នឹងចុះបញ្ជីដីទៅនឹងបង្កើតជាតំបន់អបគមន៍ជាដើម ដូច្នេះហើយបានជាដំណើរការហ្នឹងវាធ្វើឱ្យកាន់តែរាំងស្ទះ»។
ករណីរើសអើងផ្នែកនយោបាយនេះ ហាក់កើតឡើងទៅលើសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៅឃុំប្រមេរខេត្តព្រះវិហារ និងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចជងនៅតំបន់អារ៉ែង ខេត្តកោះកុង។ សហគមន៍ទាំងពីរនេះ មួយជាសហគមន៍ដែលធ្លាប់គាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង និងមួយទៀតជាសហគមន៍ដែលតវ៉ាប្រឆាំងនឹងគម្រោងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅតំបន់អារ៉ែង។ សហគមន៍ទាំងពីរនេះបានស្វះស្វែងជាខ្លាំងដើម្បីចុះបញ្ជីដីសមូហភាព ប៉ុន្តែជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ មិនទទួលបានលទ្ធផលនៅឡើយទេ។ ករណីស្រដៀងគ្នានេះ ក៏កើតឡើងនៅតាមសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចមួយចំនួនក្នុងភូមិភាគឥសានដែរ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ដើម្បីបកស្រាយរឿងនេះបានទេ ប៉ុន្តែតំណាងស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលបានច្រានចោលការលើកឡើងទាំងនេះ។
សមាជិក និងជាអ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក កត្តា អ៊ន ថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច តាមរយៈការទទួលស្គាល់សហគមន៍ និងការចុះបញ្ជីដីកម្មសិទ្ធិសមូហភាពជូនពួកគាត់ជាបន្តបន្ទាប់។ លោកបកស្រាយថា ភាពយឺតយ៉ាវនៃនីតិវិធីមួយចំនួនក្នុងដំណើរការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពនេះ គឺដោយសារតែការអូសបន្លាយនៃវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩។ លោកបន្ថែមថា ការចុះបញ្ជីដីសមូហភាពនេះ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលបំពេញការងារទៅតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេស និងនីតិវិធីរបស់ខ្លួន មិនមែនធ្វើតាមការចង់បានរបស់បុគ្គល ឬក្រុមណាមួយនោះទេ៖ «នៅក្នុងកិច្ចការនេះ យើងមិនអាចវាយតម្លៃអ្វីដែលយើងស្នើ យើងចង់បានរហ័សតាមការចង់បានរបស់យើងនោះទេ ពីព្រោះសំណើរបស់សហគមន៍នីមួយៗ គណៈកម្មការជំនាញ មន្ត្រីជំនាញត្រូវការសិក្សា វាយតម្លៃនូវធាតុពិត នូវការកាន់កាប់ជាក់ស្តែង នូវគោលបំណងនៃសហគមន៍ទាំងនោះ និងកម្មវត្ថុជាចម្បង។ អ៊ីចឹងយើងត្រូវមានដំណាក់កាលតាមបែបបទរដ្ឋបាល បច្ចេកទេស តាមបែបបទទទួលស្គាល់នូវដីកម្មសិទ្ធិសហគមន៍ទាំងអស់នោះ»។
ប៉ុន្តែការបកស្រាយបែបនេះរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានតំណាងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចចាត់ទុកថា ជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ និងជាលេសដោះសា។
អ្នកប្រឹក្សាយោបល់បណ្ដាញសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក គ្រើង តុលា ឱ្យដឹងថា សហគមន៍ខ្លះបានបំពេញនីតិវិធី និងស្នើសុំចុះបញ្ជីដីសមូហភាពជាង ១០ឆ្នាំមកហើយ មិនមែនទើបធ្វើនៅឆ្នាំ២០២០ ពេលផ្ទុះជំងឺកូវីដ-១៩ នោះទេ។ លោកយល់ថា រដ្ឋាភិបាលមិនបានគិតគូរពិតប្រាកដពីសុខទុក្ខ និងសិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនោះឡើយ តែចង់ទុកដីឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនច្រើនជាង។ លោកថ្លែងទៀត ការចុះបញ្ជីដីសមូហភាពឱ្យសហគមន៍មួយចំនួននាពេលកន្លងទៅនោះ រដ្ឋាភិបាលហាក់ធ្វើដើម្បីយកទៅអួតម្ចាស់ជំនួយ និងសរសេររបាយការណ៍ថាខ្លួនគោរពសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចតែប៉ុណ្ណឹងឯង៖ «បើគាត់(រដ្ឋាភិបាល)គិត គាត់មិនបណ្ដែតបណ្ដោយរហូតដល់ថ្ងៃហ្នឹងទេ ចុះបញ្ជីបានតែប៉ុន្មានសហគមន៍ហ្នឹងទេ។ អ៊ីចឹងគាត់រំលោភសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចរួចបាត់ទៅហើយ។ រាល់ថ្ងៃ គាត់គិតបានតែ ១%ទេ។ គាត់គិតដើម្បីអ្វី? គឺគាត់គិតដើម្បីមានម្ចាស់ជំនួយ ឬអ្នកឧបត្ថម្ភពីមជ្ឈដ្ឋាននេះ មជ្ឈដ្ឋាននោះ។ បើនិយាយឱ្យចំមានន័យថា គាត់ធ្វើស្រែលើខ្នងជនជាតិដើមភាគតិចតែម្តង»។
សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចចែងថា «ជនជាតិដើមភាគតិចមានសិទ្ធិជាម្ចាស់ ប្រើប្រាស់ អភិវឌ្ឍ និងគ្រប់គ្រងដីធ្លី ដែនដី និងធនធានដែលខ្លួនមាន ដោយសារហេតុផលនៃកម្មសិទ្ធិជាប្រពៃណី ឬការកាន់កាប់ ឬការប្រើប្រាស់ជាប្រពៃណីដទៃទៀត។ រដ្ឋនីមួយៗត្រូវ «ទទួលស្គាល់ និងការពារតាមផ្លូវច្បាប់ចំពោះដីធ្លី ដែនដី និងធនធាននានាដោយគោរពយ៉ាងត្រឹមត្រូវចំពោះទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី និងប្រព័ន្ធកាន់កាប់ដីធ្លីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចពាក់ព័ន្ធ»។
អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចស្នើយ៉ាងទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គោរពតាមលិខិតុបករណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចនេះឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន។ ក្នុងបរិបទនេះ ការសម្រួលនីតិវិធី និងពន្លឿនការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពជូនសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច គឺជារឿងចាំបាច់ដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែដោះស្រាយ។
ការិយាល័យឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា បានផ្តល់អនុសាសន៍កែទម្រង់ជាច្រើនចំណុចដល់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងឯកសារពិគ្រោះចេញផ្សាយកាលពីចុងឆ្នាំ ២០២០។ ក្នុងនោះចំណុចសំខាន់ជាងគេ គឺការកែទម្រង់ច្បាប់ និងបែបបទរដ្ឋបាលថ្មី ដែលអាចជួយឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចចូលរួមប្រកបដោយផ្លែផ្កានៅក្នុងដំណើរការចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាព។ ជាមួយគ្នានេះ ស្ថាប័នដដែលអំពាវនាវដល់គ្រប់ភាគីឱ្យគាំទ្រការសម្រួលនីតិវិធីផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសមូហភាពនេះ ដើម្បីរក្សាដីជនជាតិដើមភាគតិច។ ការរក្សាដីជនជាតិដើមភាគតិច មានន័យស្មើនឹងការរក្សាអត្តសញ្ញាណ ប្រពៃណី វប្បធម៌ និងជំនឿរបស់ពួកគាត់យ៉ាងដូច្នេះដែរ៕
No comments:
Post a Comment