ដោយ ទីន ហ្សាការីយ៉ា
2017-12-28
អ្នកវិភាគឯករាជ្យ បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ថ្លែងក្នុងវេទិកាអ្នកស្ដាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីយប់ថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧។ RFA
Photo: RFA
អ្នកវិភាគ និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង មិនគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលក្នុងការបង្កើតក្រុមការងារចម្រុះដើម្បីពិនិត្យការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលនោះទេ។ ពួកគេចាត់ទុកផែនការវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ ថានឹងធ្វើឲ្យតម្លៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញធ្លាក់ចុះ និងប៉ះពាល់ដល់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ ថែមទៀតផង។
អ្នកច្បាប់មើលឃើញថា ការប៉ុនប៉ងធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅពេលនេះ មិនមែនរដ្ឋាភិបាលធ្វើដើម្បីបម្រើឆន្ទៈរាស្ត្រទេ គឺដើម្បីបម្រើឆន្ទៈនយោបាយក្រុមខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកវិភាគ និងអ្នកច្បាប់ចាត់ទុកការប៉ុនប៉ងធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងស្ថានភាពនយោបាយកំពុងតែប្រេះឆារវាងគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សប្រឆាំងនេះ ថាគឺជាការពង្រឹងអំណាចរបស់ខ្លួន មិនមែនជាការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលឲ្យវិវឌ្ឍទៅភាពប្រសើរឡើយ។
ក្រុមអ្នកច្បាប់ អ្នកវិភាគ រួមទាំងបក្សប្រឆាំងផង ព្រួយបារម្ភថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេសនោះថា គឺជាការពង្រួមសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលត្រូវបានធានានៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញបច្ចុប្បន្ន ដែលរដ្ឋសភាធ្លាប់បានធ្វើវិសោធនកម្មជាច្រើនលើកច្រើនសាមកហើយនោះ។
អ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា ការគ្រោងធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅពេលនេះ គ្មានហេតុផលអ្វីផ្សេងក្រៅពីហេតុផលនយោបាយដែលលោក ហ៊ុន សែន ចង់ពង្រឹងអំណាច និងរក្សាអំណាចនេះឲ្យកូនចៅរបស់លោកបន្តទៀតនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា លោក ហ៊ុន សែន និងបក្សពួករបស់លោកបានអនុវត្តផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញម្ដងហើយម្ដងទៀតក្នុងការដឹកនាំប្រទេស និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស បំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យ ដែលបំពានរដ្ឋធម្មនុញ្ញម្ដងហើយម្ដងទៀត៖ «»។
សេចក្ដីសម្រេចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី១ ខែធ្នូ ដែលទើបតែត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែធ្នូ បញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបង្កើតក្រុមការងារមានសមាសភាពចម្រុះ ដើម្បីសិក្សាស្រាវជ្រាវពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ក្រុមការងារនេះ មានភារកិច្ចជួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដើម្បីផ្ដួចផ្ដើមអំពីជម្រើសនានា ក្នុងការធ្វើវិសោធនកម្មតាមការចាំបាច់ តាមមាត្រា ១៥១ និងមាត្រា ១៥២ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ក្រុមការងារនេះដឹកនាំដោយលោក អង្គ វង្សវឌ្ឍានា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ជាប្រធាន មានអនុប្រធាន ៣រូប និងសមាជិក ៨រូបទៀត ដែលជាក្រុមអ្នកច្បាប់នៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងយុត្តិធម៌ ក្រសួងទំនាក់ទំនងរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា និងអធិការកិច្ចជាដើម។
ការបង្កើតគណៈកម្មការចម្រុះនៅស្របពេលលោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងនៅក្នុងអង្គប្រជុំនៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី កាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី២២ ខែធ្នូ ថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនឹងស្នើឲ្យមានការកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅក្នុងមាត្រាមួយចំនួន ក្នុងនោះលោក ហ៊ុន សែន ថា ការធ្វើវិសោធនកម្មលើមាត្រាមួយចំនួនក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នឹងអនុញ្ញាតឲ្យរដ្ឋាភិបាលលោកអាចតែងតាំងមន្ត្រីឋានៈរដ្ឋលេខាធិការតាមរយៈព្រះរាជក្រឹត្យដោយផ្ទាល់។ លោកបន្តថា ការបើកផ្លូវឲ្យមានការតែងតាំងដោយផ្ទាល់នេះ នឹងធ្វើឲ្យការតែងតាំងមន្ត្រីមានឋានៈជារដ្ឋលេខាធិការមានភាពងាយស្រួលប្រសើរជាងមុនដើម្បីឲ្យមន្ត្រីរបស់លោកអាចបំពេញមុខតំណែងទំនេរនានា ពេលអនាគត។
មាត្រា១៥១ថ្មី ចែងថា ការផ្ដើមគំនិតសើរើ ឬការផ្ដើមគំនិតធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាសិទ្ធិរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ឬរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងរបស់ប្រធានសភាតាមសេចក្ដីស្នើរបស់តំណាងរាស្ត្រមួយភាគបួននៃសមាជិកសភាទាំងមូល។ ការសើរើ ឬវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រូវធ្វើឡើងដោយច្បាប់ធម្មនុញ្ញមួយ ដែលអនុម័តដោយអនុម័តរដ្ឋសភាតាមមតិភាគច្រើនពីរភាគបីនៃចំនួនសមាជិកសភាទាំងមូល។
អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ដើម្បីសួរបន្ថែមពីករណីនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែធ្នូ។ ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក កើត រិទ្ធ និងជាអនុប្រធាននៃក្រុមការងារចម្រុះនេះ បានឲ្យវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិដឹងថា ការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ មិនមែនសំដៅការពារអំណាចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នោះទេ គឺជាការធ្វើកំណែទម្រង់មួយទៅលើសមាសភាពរដ្ឋាភិបាលដែលកន្លងមកធ្លាប់តែមានការរិះគន់ថា គណៈរដ្ឋមន្ត្រី “ខ្លួនតូច ក្បាលធំ” ជាដើម។
ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងនេះ អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អេង ឆៃអ៊ាង មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនគាំទ្រចំពោះការគ្រោងធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា បើសិនជាការធ្វើកំណែទម្រង់គណៈរដ្ឋមន្ត្រីក្បាលធំខ្លួនតូច ឬការបង្រួមមន្ត្រីឲ្យមកនៅចំនួនតិចនេះ គ្រាន់តែជាលេសដើម្បីបញ្ចប់ការរិះគន់តែប៉ុណ្ណោះ ហើយការតែងតាំងរដ្ឋលេខាធិការដោយផ្ដល់សិទ្ធិឲ្យលោក ហ៊ុន សែន វិញនោះ គឺលោក ហ៊ុន សែន នឹងកាន់តែជិះសេះលែងដៃក្នុងការដឹកនាំផ្ដាច់ការរបស់ខ្លួន៖ «»។
លោកមេធាវី ហែម សុជាតិ ពន្យល់ថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញគឺជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិ ហើយក៏ជាតំណាងឲ្យឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅទូទាំងនគរដែរ។ ការធ្វើវិសោធនកម្មដើម្បីឲ្យនាយករដ្ឋមន្ត្រីតែងតាំងរដ្ឋលេខាធិការដោយមិនចាំបាច់ឆ្លងសភានោះគឺជារឿងមិនល្អឡើយ។ លោកអះអាងថា រដ្ឋលេខាធិការក៏ជាមន្ត្រីនយោបាយដែរ ពួកគាត់ក៏ត្រូវទទួលខុសត្រូវនៅចំពោះមុខរដ្ឋសភាដែលប្រជារាស្ត្របោះឆ្នោតជូនដែរ។ លោកលើកឡើងថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួនគេមិនងាយកែប្រែ ឬធ្វើវិសោធនកម្មឡើយ ដើម្បីរក្សាស្ថិរភាព និងអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន៖ «»។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងពីស្ថាប័នទាំងបីឲ្យនៅឯករាជ្យពីគ្នា ក៏ប៉ុន្តែអ្នកណាក៏ដឹងដែរថា ស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ ពិសេសលោក ហ៊ុន សែន មានឥទ្ធិពលទៅលើស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ និងតុលាការ ដែលលោក ហ៊ុន សែន ចង់ធ្វើអ្វីៗ បានសព្វបែបយ៉ាង ដោយគ្មានមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលណាម្នាក់របស់លោកហ៊ានជំទាស់នោះឡើយ។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា លោក ហ៊ុន សែន ចង់ធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ គឺជាការប្រែក្លាយកម្ពុជា ឲ្យក្លាយទៅជារបបកុម្មុយនិស្តផង និងជារបបយោធានិយមផង ដែលថ្មីៗនេះ មេដឹកនាំយោធាបានប្រកាសប្ដេជ្ញាការពារក្រុមគ្រួសារ និងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ខណៈលោក ហ៊ុន សែន ជាឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយមាស៥ ផុតលេខនោះ។ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បញ្ជាក់ថា របបកុម្មុយនិស្តគឺជារបបដែលមេដឹកនាំប្រើប្រាស់ច្បាប់ជាឧបករណ៍នយោបាយរបស់ខ្លួនដើម្បីកម្ទេចក្រុមអ្នកមានមតិផ្ទុយ ឬក្រុមប្រឆាំង ដូចដែលលោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើកន្លងមក៖ «»។
គិតពីឆ្នាំ១៩៩៣ មកទល់ឆ្នាំ២០១៥ សភាបានធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញចំនួន ៨លើកមកហើយ ក្រៅពីនេះ ក៏បង្កើតច្បាប់ថ្មី និងវិសោធនកម្មច្បាប់មួយចំនួនទៀត ដោយខាងរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ការបង្កើតច្បាប់ថ្មី និងវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ គឺដើម្បីពង្រឹងនីតិរដ្ឋ។ នៅក្នុងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាង ៣០ឆ្នាំមកនេះ ត្រូវបានអ្នកឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍នយោបាយ និងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights watch លើកឡើងថា ជារបបគ្រប់គ្រងមួយពេញដោយអំពើហិង្សា និងកាប់សម្លាប់អ្នកមានមតិផ្ទុយនឹងរដ្ឋាភិបាល ពេលខ្លះរដ្ឋាភិបាលប្រើប្រាស់ច្បាប់ទាំងនោះ ដើម្បីចាប់អ្នករិះគន់ខ្លួនដាក់ពន្ធធនាគារ រួមមានសកម្មជនដីធ្លី សកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនបក្សប្រឆាំង ប្រធានបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា រួមទាំងអ្នកសារព័ត៌មានផង ក្រោមហេតុផលថា អនុវត្តច្បាប់។
អ្នកវិភាគលើកឡើងថា កម្ពុជាមិនមានស្ថាប័នណាមួយឯករាជ្យពិតប្រាកដដើម្បីបកស្រាយច្បាប់ដោយតម្លាភាពត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ទើបធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើច្បាប់ស្រេចតែចិត្ត និងធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញម្ដងហើយម្ដងទៀត ដែលធ្វើឲ្យធ្លាក់ចុះគុណតម្លៃនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់រដ្ឋ។ ការធ្វើច្បាប់ថ្មី និងវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ ពេលខ្លះព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់មិនឡាយព្រះហត្ថលេខាដើម្បីទទួលស្គាល់ និងដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ទេ ដោយប្រមុខរដ្ឋស្ដីទីជាអ្នកចុះហត្ថលេខាដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ច្បាប់ទាំងនោះ ដោយព្រះអង្គយាងទៅក្រៅប្រទេស ដែលគេមើលឃើញថាអាចជាការគេចវេះជាដើម៕
No comments:
Post a Comment