ដោយ មួង ណារ៉េត
2017-12-22
អ្នកនយោបាយជើងចាស់ ព្រឹទ្ធាចារ្យ លឺ ឡាយស្រេង ថ្លែងក្នុងកម្មវិធីវេទិកាអ្នកស្ដាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីយប់ថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧។ RFA
Photo: RFA
ក្រោយពីរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បណ្ដេញវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យអន្តរជាតិ (NDI) និងបិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យបានសម្រេច រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន កំពុងបង្កើនសន្ទុះកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ក្នុងការបង្ក្រាបរាល់ការប្រមូលផ្តុំ កាបញ្ចេញមតិប្រឆាំង ឬការអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋក្រោកតវ៉ាទៅនឹងចំណាត់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទាំងនេះ។ រដ្ឋាភិបាលអះអាងថា នេះជាការរក្សាសុខសន្តិភាព។ ប៉ុន្តែ អ្នកវិភាគចាត់ទុកចំណាត់ការបែបនេះ ថាជាការរំលោភសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ និងចៀសមិនផុតពីការផ្ទុះតវ៉ា បើនៅតែគ្មានដំណោះស្រាយសមស្រប។
សារព្រមានខ្លាំងៗ និងថ្កោលទោសចុងក្រោយបំផុតទៅនឹងការប៉ុនប៉ងទាមទាររកយុត្តិធម៌ គឺចេញពីមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងការពារជាតិ ដែលចោទអ្នកនយោបាយជើងចាស់ម្នាក់ គឺលោកព្រឹទ្ធាចារ្យ លឺ ឡាយស្រេង ថាមានគោលដៅញុះញង់ឲ្យមានការបះបោរ។ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ លោក ឈុំ សុជាត ប្រាប់ប្រព័ន្ធឃោសនារបស់លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ថា ការលើកឡើងរបស់លោក លឺ ឡាយស្រេង ជាអំពើញុះញង់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល និងជាអំពើពិសពុល ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រឆាំងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក ឈុំ សុជាត ប្រាប់សារព័ត៌មានភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ (The Phnom Penh Post) ថា ក្រសួងការពារជាតិ មិនទាន់សម្រេចថានឹងដាក់ពាក្យប្ដឹងលោក លឺ ឡាយស្រេង ឬយ៉ាងណាទេ ដោយលោកថា "នោះជាដំណាក់កាលបន្ទាប់"។
លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ លឺ ឡាយស្រេង ដែលត្រូវនិរទេសខ្លួនចេញពីស្រុកខ្មែរ ដើម្បីរួចផុតពីការចាប់ចងដោយសារបណ្ដឹងរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច បានចេញវីដេអូតាមហ្វ៊េសប៊ុករបស់លោកកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ ទី១៨ ខែធ្នូ ដោយគ្រាន់តែថ្លែងអំពីការព្រួយបារម្ភរបស់លោក ក្រែងចៀសមិនផុតពីផ្ទុះការក្រោកតវ៉ាពីប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលរងគ្រោះដោយសារអំពើអយុត្តិធម៌ និងការស៊ូទ្រាំរងទុក្ខវេទនាមិនបាន ក្រោយពេលសហគមន៍អន្តរជាតិ ដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចមកពីរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើគណបក្សប្រឆាំង អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅកម្ពុជា។
លោក លឺ ឡាយស្រេង ថ្លែងដូច្នេះ៖ «ដល់ពេលហ្នឹងហើយ ខ្ញុំក្រែងទេ ខ្ញុំក្រែងថា បងប្អូនមិនសុខចិត្ត ងើបឈរទាំងអស់តវ៉ាជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាល ដែលបង្កើតឲ្យមានបញ្ហាធុននេះ។ ខ្ញុំថា បើសិនបងប្អូនងើបឈរឡើងមក បងប្អូនប៉ូលិស ទាហាន ប្រដាប់អាវុធទាំងអស់ តើបងប្អូនហ៊ានកេះកៃសម្លាប់ឈាមឯង ឬទេ? យើងទើបងើបពីរបប ប៉ុល ពត កាប់សម្លាប់ ឥឡូវដល់របប ប៉ុល ពត ទី២ ហើយមកបញ្ជាគ្នាឲ្យមកសម្លាប់គ្នាឯងអ៊ីចឹង តើបងប្អូនលើកដៃសម្លាប់ទៅរួច ឬមិនរួច?»។
វាស្ទើរក្លាយទៅជាទម្លាប់ទៅហើយដែលកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ក៏ដូចជាអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ចេញមុខចោទប្រកាន់ និងថ្កោលទោសប្រឆាំងអ្នកដែលមាននិន្នាការនយោបាយផ្ទុយពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានោះ។ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយយល់ឃើញថា មតិរបស់អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច រូបនេះ វាមិនខុសទាស់អ្វីនឹងច្បាប់ឡើយ។ អ្នកវិភាគនយោបាយចាស់វង្សារូបនេះចាត់ទុកថា ផ្អែកតាមគោលការណ៍ច្បាប់ ពលរដ្ឋអាចមានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិស្មើៗគ្នានៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត វាសមល្មមណាស់ពេកហើយ ដែលកម្ពុជា ត្រូវដោះស្រាយវិបត្តិផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនដែលកំពុងហែកហួរនេះ។
ការភ័យខ្លាចកម្លាំងក្រោកតវ៉ាពីមហាជននេះ ធ្វើឲ្យស្ថានប័នយោធា និងស៊ីវិលដែលគាំទ្រលោក ហ៊ុន សែន ជាច្រើនផ្សេងទៀត ធ្វើញត្តិថ្កោលទោស លោក សម រង្ស៊ី បន្តកន្ទុយគ្នា។ ខាងយោធាបានដាក់ពាក្យប្តឹងអតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែធ្នូ ដោយចោទពីបទញុះញង់ឲ្យកងទ័ពកុំស្តាប់បញ្ជារបស់មេ ដោយលោក សម រង្ស៊ី គ្រាន់តែស្នើឲ្យកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ពលទាហាន និងនគរបាល កុំធ្វើតាមបញ្ជាពីមេដឹកនាំផ្ដាច់ការ បើគេបញ្ជាឲ្យបាញ់ប្រហារ និងសម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ក្នុងករណីមានការក្រោកតវ៉ាដោយអហិង្សា ដើម្បីទាមទាររកយុត្តិធម៌ដោយសារការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ៖ «ខ្ញុំសូមអំពាវនាវឲ្យកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ កុំធ្វើតាមបញ្ជាមេកើយប្តេជ្ញា និងអមនុស្សធម៌ ដែលបញ្ជាឲ្យបាញ់ប្រហារទៅលើប្រជាពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ ដែលទាមទារសេរីភាព និងយុត្តិធម៌ដោយសន្តិវិធី»។
គ្រាន់តែសារអំពាវនាវកុំឲ្យទាហានសម្លាប់មនុស្សស្លូតត្រង់នេះ ធ្វើឲ្យបញ្ឆេះកំហឹងលោក ហ៊ុន សែន ខឹងច្រឡោតនឹងលោក សម រង្ស៊ី ដាច់ក្បាលដាច់កន្ទុយ រហូតឈានដល់ថ្នាក់ប្រមាថកាតទានដល់ពូជអម្បូរលោកថែមទៀតផង។ នេះហាក់ដូចជាបង្ហាញការមិនប្រាកដក្នុងចិត្តអំពីសន្ទុះទឹកចិត្តរបស់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ដែលឧស្សាហ៍ស្បថស្បែថា ប្ដេជ្ញាការពារលោក ហ៊ុន សែន និងក្រុមគ្រួសារ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោក ហ៊ុន សែន ចាត់ទុកការអំពាវនាវសុំមេត្តាពីអ្នកកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធបែបនេះថាជាអំពើក្បត់ជាតិ៖ «មានការប្រកាសសង្គ្រាមពីជនក្បត់ជាតិដែលជាការក្បត់ជាតិតជំនាន់។ ឪពុកក៏ក្បត់ជាតិ ហើយទីចុងបំផុតជនក្បត់ជាតិនេះក៏ត្រូវស្លាប់តៃហោង។ ឥឡូវមកដល់កូន ក៏ត្រូវបង្កើតឲ្យមានរឿងក្បត់ជាតិនេះបន្តទៀត ព្រោះមនុស្សអស់នេះ ជាមនុស្សអ្នកបង្កើតសង្គ្រាមតែម្តង។ យើងកាន់តែមានមូលហេតុសមស្របដើម្បីបញ្ជាក់ថា ចំណាត់ការតាមផ្លូវច្បាប់ឈានទៅដល់ការរម្លាយបក្សនយោបាយ និងកាត់ទោសជនក្បត់ជាតិ ជាវិធានការ និងចំណាត់ការត្រឹមត្រូវ ព្រោះអំពើក្បត់ជាតិនេះហើយ ដែលយើងតែងនិយាយថា បើពួកនេះនៅ គឺវានឹងមានសង្គ្រាម»។
ភាពរសើបនៃចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលធ្វើឲ្យថ្នាំងថ្នាក់ចិត្ត និងឲ្យប៉ះពាល់ដល់រាស្ត្រម្ចាស់ឆ្នោតជាងពាក់កណ្តាលនគរបែបនេះ ងាយនឹងមានចលនារើបម្រះណាស់ ប្រសិនបើនៅតែគ្មានដំណោះស្រាយសមស្របឆាប់ៗនោះទេ។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ចាត់ទុកស្ថានការណ៍គ្មានការតវ៉ាក្នុងប្រទេសសព្វថ្ងៃ មិនមែនបង្ហាញពីភាពពេញចិត្ត និងយល់ស្របតាមនោះទេ ប៉ុន្តែវាជាស្ថានភាពរងសម្ពាធដែលមិនខុសអ្វីពីស្ថានភាពទឹកដាំនៅលើចង្ក្រានមានភ្លើង។ ក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ ផ្ទៃទឹកមានសភាពនឹងនៅផ្នែកខាងលើ ប៉ុន្តែមានចរន្តកំពុងពុះពោរនៅផ្ទៃខាងក្រោម ដែលអាចផុលឡើងជាយថាហេតុ៖ «មុនពេលពុះកញ្ជ្រោល គឺមានពពុះបន្តិចៗ ចេញមកពីបាតកំសៀវ ឬបាតឆ្នាំងដែលដាំទឹកនោះ»។
ដោយសារតែភាពរសើបនេះ ទើបរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បន្តចាត់ការបង្ក្រាប និងរឹតបន្តឹងយ៉ាងខ្លាំងលើសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការជួបប្រជុំ បញ្ចេញមតិរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។
ប្រធានសហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តកម្ពុជា លោក ឡេង សេងហុង ក៏ត្រូវបង្ខំចិត្តនិរទេសខ្លួនទៅប្រទេសក្រៅដើម្បីសុវត្ថិភាព ក្រោយពីតុលាការបង្គាប់ឱ្យលោកចូលបង្ហាញខ្លួនទៅបំភ្លឺពីករណីញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ នៅនាយកដ្ឋានសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងនៃអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។ ការចោទប្រកាន់នេះ ដោយសារយុវជន ឡេង សេងហុង កាលពីខែតុលា បានអំពាវនាវមហាជនខ្មែរទាំងអស់ឲ្យធ្វើបាតុកម្មដោយអហិង្សា តវ៉ាប្រឆាំងនឹងការប៉ុនប៉ងរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ការបង្ក្រាបការតវ៉ាដោយសន្តិវិធីណាមួយប្រឆាំងអំពើអយុត្តិធម៌ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ ព្រមទាំងរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញផងបែបនេះ ត្រូវបានអ្នកវិភាគចាត់ទុកថា ជាការអង្គុយបក់ផ្សែងជាជាងពន្លត់ភ្លើង។ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ អះអាងថា ដំណោះស្រាយដែលសមស្របបំផុត គឺពន្លត់ភ្លើងនោះ។ លោកបណ្ឌិតបន្តថា ប្រភពភ្លើងនោះ គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីការរំលោភស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលផ្អែកលើស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បញ្ជាក់ទៀតថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរកាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ បានសម្រេចមូលមាត់គ្នាច្បាស់លាស់ហើយ អំពីប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋ អំពីការបែងចែងអំណាចឯករាជ្យពីគ្នានៃស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ នីតិប្រតិបត្តិ និងតុលាការ និងការប្ដេជ្ញាគោរពសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ផងដែរ៖ «ដូច្នេះការគាបសង្កត់ ការបង្ក្រាប និងការប្រើប្រាស់យោធាខុសតួនាទីអីហ្នឹង គឺវាចាកចេញពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញហ្នឹងហើយ ដូច្នេះត្រូវតែវិលមករកការគោរពអនុវត្តរដ្ឋធម្មនុញ្ញវិញ»។
ទោះបីមាត្រាច្បាប់ជាច្រើន ទាំងច្បាប់ស្តីពីបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ ដែលប្រទេសកម្ពុជា ចុះហត្ថលេខា សុទ្ធតែការពារសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិប្រមូលផ្តុំគ្នា ឬដង្ហែក្បួនតវ៉ា និងសិទ្ធិធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីយ៉ាងណា សហគមន៍អន្តរជាតិយល់ឃើញថា សិទ្ធិសេរីភាពទាំងនេះ កំពុងត្រូវបានរឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំង ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ខំប្រឹងការពារអំណាចបុគ្គល និងបក្ស ជាជាងការពារអំណាចប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ។
ទោះបីក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន រដ្ឋាភិបាលអាចបន្តបង្ក្រាបការតវ៉ាណាមួយនៅក្នុងស្រុកបានក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែមន្ត្រី និងអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅក្រៅស្រុក រួមទាំងសហគមន៍អន្តរជាតិផង កំពុងតែប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការតវ៉ា និងបញ្ចេញមតិនេះយ៉ាងទូលំទូលាយ ដោយមិនរងការបង្ក្រាបណាមួយនោះឡើយ។ សន្ទុះនៃការតវ៉ានៅក្រៅប្រទេសនេះ ធ្វើឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិកំពុងពិចារណាយកចិត្តទុកដាក់លើស្ថានការណ៍ប្រទេសកម្ពុជា ហើយរិះរកវិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មលើរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ជាបណ្តើរៗ ដែលអាចឈានទៅរកការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចថែមទៀតផង ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលនៅតែមិនរកដំណោះស្រាយសមស្រប ដើម្បីស្តារស្ថានការណ៍បច្ចុប្បន្នឲ្យល្អប្រសើរឡើងវិញ ដើម្បីរៀបចំឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌មួយដែលមានការចូលរួមស្មើភាពគ្នា និងពេញលេញពីភាគីដែលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់៕
No comments:
Post a Comment