ដោយ មាន ឫទ្ធិ
2021-01-27 rfa
![]() |
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ រូបពីហ្វេសប៊ុក |
ក្រុមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍កម្ពុជា ជំរុញឱ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ប្រញាប់គិតគូរស្ដារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ឱ្យបានមុនការបោះឆ្នោតខាងមុខ ដើម្បីបញ្ចៀសទណ្ឌកម្មពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។ ការអំពាវនាវបែបនេះ កើតមានឡើង បន្ទាប់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេស សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក នៅតែបញ្ជាក់ជំហរចង់ឱ្យកម្ពុជាមានឯកភាពជាតិ និងដំណោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយ ដើម្បីបន្តទទួលបានផលប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យទាំងនោះ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងគណបក្សប្រឆាំងលើកឡើងថា ប្រសិនបើរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនគិតគូរស្ដារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយទេ នោះទណ្ឌកម្មពីអន្តរជាតិនឹងធ្លាក់មកជាបន្តបន្ទាប់ ទាំងទៅលើរដ្ឋាភិបាលជារួម និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ជាលក្ខណៈបុគ្គល។
ប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក នី សុខា កត់សម្គាល់ថា មកដល់ពេលនេះ វិបត្តិនយោបាយមិនមានភាពល្អប្រសើរនោះទេ ជាហេតុធ្វើឱ្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅតែយ៉ាប់យ៉ឺន។ លោកព្រួយបារម្ភថា បើស្ថានភាពបែបនេះនៅតែបន្ត នោះកម្ពុជានឹងរងសម្ពាធ និងទណ្ឌកម្មកាន់តែខ្លាំងពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។ លោកជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលប្រញាប់ដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយ និងបញ្ហាទាំងឡាយពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ឱ្យបានមុនការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២២ និង២០២៣ ខាងមុខ៖ «រដ្ឋាភិបាលយើងគួរតែរូតរះក្នុងការធ្វើម៉េចរកមធ្យោបាយក្នុងការដោះស្រាយ សម្របសម្រួលបញ្ហានយោបាយហ្នឹងឱ្យបានល្អប្រសើរ ដើម្បីឈានទៅបង្ហាញឱ្យសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ មើលឃើញអំពីការលើកកម្ពស់សេរីភាព និងដំណើរការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ ដើម្បីបង្ហាញទៅដល់សហគមន៍អន្តរជាតិហ្នឹង ដើម្បីឱ្យគេមានជំនឿលើរដ្ឋាភិបាលយើងឡើងវិញ»។
ស្រដៀងគ្នានេះ តំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលកំពុងរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក លោក អ៊ុំ សំអាន ថ្លែងថា កម្ពុជានឹងបាត់បង់អត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនទៀត ប្រសិនបើរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនព្រមកែលម្អស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញទេនោះ។ លោកបន្តថា ការដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះត្រូវធ្វើឡើងឱ្យបានមុនការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ ដើម្បីបញ្ចៀសទណ្ឌកម្មទាំងឡាយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប៖ «ប្រទេសដែលប្រកាន់របបប្រជាធិបតេយ្យហ្នឹង គេចង់ឱ្យលោក ហ៊ុន សែន ងាកមកផ្លូវប្រជាធិបតេយ្យ ហើយចង់ឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ ដែលធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខ និងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខផងដែរ។ ដូច្នេះ បើលោក ហ៊ុន សែន មិនងាកមកផ្លូវប្រជាធិបតេយ្យ ខ្ញុំជឿថា ទាំងសហភាពអឺរ៉ុប ទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដទៃទៀត គេនឹងដាក់សម្ពាធបន្ថែមទៀតទៅលើរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន»។
ចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ២០១៧ មក សហគមន៍អន្តរជាតិដែលដឹកមុខដោយសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប បានដាក់ទណ្ឌកម្មជាបន្តបន្ទាប់លើរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដោយសារតែការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរជាប្រព័ន្ធ និងការគាស់រំលើងគ្រឹះប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ទណ្ឌកម្មទាំងនោះ មានជាអាទិ៍ ការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ចំនួន២០% ការដាក់កម្ពុជាចូលក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃក្រុមប្រទេសលាងលុយកខ្វក់ ការកាត់ផ្ដាច់ជំនួយជាច្រើនដែលគ្រោងផ្តល់ឱ្យកម្ពុជាលើកលែងជំនួយផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ និងមនុស្សធម៌ ព្រមទាំងការដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្ត្រីគ្រាក់ៗ ឈ្មួញរកស៊ីធំៗ និងក្រុមហ៊ុនចិនដែលមានពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា។
ទណ្ឌកម្មពីអន្តរជាតិ មិនមែនបញ្ឈប់ត្រឹមនេះទេ។ សហភាពអឺរ៉ុបបានព្រមានរបបលោក ហ៊ុន សែន រួចហើយអំពីលទ្ធភាពនៃការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ទាំងស្រុង ប្រសិនបើរបបនេះនៅតែបន្តបង្ក្រាបដោយឥតស្រាកស្រាន្តលើសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋតទៅទៀត។ ក្រៅពីនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកមិនទាន់ បន្តសុពលភាពនៃកម្មវិធីអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ (GSP) ដែលបានផុតកំណត់ នៅដំណាច់ឆ្នាំ២០២០ នោះនៅឡើយទេ។
អាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន និងអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ដើម្បីសុំការឆ្លើយតបរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២៦ មករា។ ក៏ប៉ុន្តែ ពួកលោកធ្លាប់លើកឡើងកាលពីពេលកន្លងទៅថា រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនបារម្ភចំពោះទណ្ឌកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិឡើយ ហើយការដាក់ទណ្ឌកម្មណាមួយ គឺជាសិទ្ធិរបស់ប្រទេសទាំងនោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា កាលពីថ្ងៃទី១៨ មករា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ប្រាក់ សុខុន បានទទួលស្គាល់ថា ការបាត់បង់EBA ២០ភាគរយនេះ គឺជាអម្រែកដ៏ធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់កម្ពុជា ខណៈកម្ពុជា កំពុងរងគ្រោះដោយវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ ផងនោះ។
ចំណែក លោកនាយរដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន វិញ លោកបានប្រកាសកាលពីចុងឆ្នាំ២០២០ថា នឹងគ្មានការចរចានយោបាយណាមួយកើតឡើងនោះទេ ហើយមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងដែលជាប់ក្ដីក្ដាំ ត្រូវប្រឈមមុខនឹងទោសទណ្ឌតាមផ្លូវច្បាប់ជាមុនសិន៖ «ខ្ញុំមិនត្រូវការចរចាជាមួយអ្នកណាទាំងអស់។ អ្នកដែលធ្វើខុសច្បាប់ គឺមានតែតុលាការមួយគត់ ហើយអ្នកដែលបានតុលាការកាត់ទោសហើយ ត្រូវមកជាប់គុកសិន។ បន្ទាប់ពីជាប់គុកហើយ អាហ្នឹងចាំនិយាយគ្នា។ អ្នកឯងរួចផុតពីគុក បង្កើតបក្សនយោបាយ អាហ្នឹងជាសិទ្ធិរបស់អ្នកឯង។ អ៊ីចឹងមនុស្សមួយចំនួនថា រង់ចាំដំណោះស្រាយនយោបាយ ខ្ញុំប្រកាសថា អត់មាន។ ស៊ីសងលើអាសែន មិននិយាយរក ចប់»។
ក្រោយការប្រកាសបែបនេះរបស់លោក ហ៊ុន សែន តុលាការបានម្នីម្នាចាត់ការបណ្ដឹងប្រឆាំងនឹងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ និងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយហាក់មិនខ្វល់ពីភាពត្រឹមត្រូវនៃនីតិវិធី និងយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនជាប់ចោទនោះឡើយ។ សំណុំរឿងដែលមានជនជាប់ចោទរាប់សិបនាក់ ត្រូវបានលើកយកមកជម្រះក្នុងថ្ងៃតែមួយ ហើយចុងបញ្ចប់ សវនាការត្រូវពន្យារទៅពេលក្រោយ ម្តងហើយម្ដងទៀត។ ក្រៅពីនេះ អាជ្ញាធរបានរាំងខ្ទប់មិនឱ្យពលរដ្ឋបានប្រមូលផ្ដុំគ្នានៅមុខតុលាការ ដើម្បីតាមដានសវនាការទាំងនេះទេ ស្របពេលអំពើហិង្សា និងការលួចវាយអ្នកដែលទៅឃ្លាំមើលសវនាការ បានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ដោយគ្មានចំណាត់ការពីអាជ្ញាធរ។
អគ្គលេខាធិការសហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ លោក គៀន ពន្លក លើកឡើងថា ទណ្ឌកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិដាក់លើកម្ពុជា មានឫសគល់ចេញពីការបង្ក្រាបរបស់អាជ្ញាធរទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ និងចំណាត់ការទាំងឡាយដែលប្រាសចាកពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកជឿថា សហគមន៍អន្តរជាតិនឹងមិនទុកបណ្ដោយឱ្យកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសផ្ដាច់ការនោះឡើយ ហើយក៏មិនឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្រសោបយកអំណាចរដ្ឋទាំងអស់ មកក្ដោបក្ដាប់តែម្នាក់ឯង ដូចកាលពីឆ្នាំ២០១៨ នោះដែរ៖ «អន្តរជាតិបានជួយប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃ២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១ មកម្ល៉េះ ដើម្បីអ្វី? គឺដើម្បីចង់ឃើញប្រទេសកម្ពុជាដែលមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សពិតប្រាកដ។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលនៅតែមិនព្រមស្ដាប់អន្តរជាតិទៀត នោះទណ្ឌកម្មជាច្រើននឹងបន្តធ្លាក់មក ទាំងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច និងទណ្ឌកម្មផ្នែកនយោបាយទៅលើបុគ្គលសំខាន់ៗដែលសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ សហភាពអឺរ៉ុបបានអនុម័តជាផ្លូវការនូវសេចក្តីសម្រេចមួយ ដែលបើកផ្លូវឱ្យបណ្ដុំប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យទាំងនេះ ដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងក្រុមមេដឹកនាំ និងអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធនឹងទង្វើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ នៅទូទាំងពិភពលោក។ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ជឿថា នៅពេលខាងមុខ ក្របខ័ណ្ឌថ្មីរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះអាចនឹងត្រូវបានប្រើប្រាស់ប្រឆាំងនឹងក្រុមមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ ស្របពេលទណ្ឌកម្មក្រោមច្បាប់គ្លូបល មែគនីតស្គី (Global Magnitsky Act) របស់សហរដ្ឋអាមេរិក អាចនឹងត្រូវបានពង្រីកបន្ថែមទៀត ប្រសិនបើរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនព្រមកែលម្អកំណត់ត្រាអាក្រក់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សទេនោះ។
ក្នុងបរិបទបែបនេះ របបលោក ហ៊ុន សែន ទំនងជាពឹងពាក់ឥទ្ធិពលចិនដើម្បីទប់ទល់នឹងសម្ពាធរបស់ក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច ក៏ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍គូសបញ្ជាក់ថា ការធ្វើបែបនេះមានន័យស្មើនឹងការដាក់កម្ពុជាឱ្យក្លាយជាប្រទេសរណបរបស់ចិន ឬអាចនិយាយបានថា កម្ពុជានឹងបាត់បង់ឯករាជ្យរបស់ខ្លួន៕
No comments:
Post a Comment