ដោយ មាន ឫទ្ធិ
2021-03-23
 |
(ឆ្វេង) លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងបណ្ឌិត អៀ សុផល អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិ។ រូប៖ RFA |
បញ្ហាដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់ទៅលើបុគ្គលអ្នកមានលុយមានអំណាចមួយចំនួននៅកម្ពុជា ដែលចូលរួមពាក់ព័ន្ធនឹងការរម្លាយប្រជាធិបតេយ្យ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរថ្មីៗនេះ ត្រូវក្រុមតំណាងរាស្ត្រនៅសភាអឺរ៉ុបលើកយកមកជជែកគ្នាយ៉ាងផុលផុស។ ពួកគេបានអនុម័តសេចក្តីសម្រេចចុងក្រោយមួយដោយជំរុញឲ្យក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុបប្រញាប់ដាក់ចេញវិធានការបែបនេះ មកលើក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៅកម្ពុជា ដើម្បីឲ្យពួកគេងាកមកស្តាប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ។
អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិបណ្ឌិត អៀ សុផល ពន្យល់ប្រាប់អាស៊ីសេរី តាមសារអេឡិចត្រូនិកថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់ទៅលើបុគ្គលដែលតំណាងរាស្ត្រអឺរ៉ុបកំពុងជំរុញនេះ នឹងមានប្រសិទ្ធភាព ដោយសារតែវាមិនធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋសាមញ្ញទូទៅនោះទេ។ លោកថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់នេះ នឹងចូលរួមកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ដោយអចេតនា ហើយគឺជាវិធានការតិចតួចបំផុតដែលលោករំពឹងថា សហភាពអឺរ៉ុបគួរតែធ្វើ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកយល់ថា ប្រទេសនិយមប្រជាធិបតេយ្យមួយចំនួន ដូចជា អូស្ត្រាលី (Australia) ចក្រភពអង់គ្លេស (UK) និងប្រទេសដទៃទៀត ចាំបាច់គួរតែយកគំរូតាមម៉ូដែលនៃការដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់ ដូចច្បាប់ Global Magnitsky Act របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ទៅលើបុគ្គល និងក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន ដែលបានចូលរួមរម្លាយប្រជាធិបតេយ្យ។
គិតរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រោយរបបលោក ហ៊ុន សែន បានបើកយុទ្ធនាការគាស់រម្លើងប្រជាធិបតេយ្យ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស «ធ្ងន់ធ្ងរជាប្រព័ន្ធ» ដើម្បីធានាជ័យជម្នះនៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ រួចមក មានតែសហរដ្ឋអាមេរិកមួយទេ ដែលបានដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់ទៅលើបុគ្គល ៣រូប និងក្រុមហ៊ុនរបស់ពួកគេនៅកម្ពុជា។ ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់នេះ ធ្វើឡើងក្រោមរូបភាពជាការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ និងរឹតត្បិតទិដ្ឋាការមិនឲ្យជាន់ដីអាមេរិក។ បុគ្គលទាំងនោះ រួមមាន មេកងអង្គរក្សលោក ហ៊ុន សែន គឺលោក ហ៊ីង ប៊ុនហៀង អនុប្រធានទី១ នៃគណៈកម្មាធិការជាតិគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយលោក គន់ គីម ប្រពន្ធ និងកូនៗពីរនាក់របស់លោក និងមេឈ្មួញឈើល្បីឈ្មោះ គឺលោក ទ្រី ភាព ព្រមទាំងក្រុមហ៊ុនរបស់ពួកគេ។ ក្រៅពីនោះ អគ្គស្នងការនគរបាលជាតិលោក នេត សាវឿន និងក្រុមគ្រួសាររបស់លោកដែលល្បីឈ្មោះខាងយកលុយទៅទិញសញ្ជាតិ និងលាក់ទុកនៅប្រទេសស៊ីប រួមទាំងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួននៃរបបក្រុងភ្នំពេញ ដែលមិនត្រូវបានគេបញ្ចេញឈ្មោះ ក៏ត្រូវសហរដ្ឋអាមេរិក រឹតត្បិតទិដ្ឋាការមិនឲ្យជាន់ដីអាមេរិកដែរ ទៅតាមករណីជាក់ស្តែង។
ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីតំណាងរាស្ត្រអឺរ៉ុប កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមីនា បានអនុម័តសេចក្តីសម្រេចជំរុញឲ្យក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុបចាត់វិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកដែរនោះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន ថា គណបក្សរបស់លោកពុំព្រួយបារម្ភនោះទេ។ លោកហៅទង្វើរបស់សភាអឺរ៉ុបនេះ ថាជាការដាក់អាណានិគមមកលើកម្ពុជា ដែលនឹងមិនមានប្រសិទ្ធភាពនោះឡើយ ហើយកម្ពុជានឹងមិនធ្វើតាមអ្វីដែលជាការទាមទាររបស់សហភាពអឺរ៉ុបនោះទេ៖ «បញ្ហាសំខាន់នៅលើសាមគ្គីភាព ឯកភាពផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជារឹងមាំ។ មិនដែលសភាអឺរ៉ុបលើកទ័ពមកវាយកម្ពុជាតទៅទៀតទេ...។ យើងចាំមើលទៅ! ដូចខ្ញុំអី តាំងពីដើមមក ខ្ញុំមានដែលទៅអឺរ៉ុបអី មានងាប់ខ្ញុំឯណា។ មិនដែលទៅជាន់ដីអឺរ៉ុបអី វាមានទៅងាប់អី អត់ទេ»។
ផ្ទុយពីការលើកឡើងនេះ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ហៅការនិយាយថា មិនភ័យខ្លាចរឿងប្រទេសលោកខាងលិចអាចនាំគ្នាដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់មកលើមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៅកម្ពុជានេះ ថាគ្រាន់តែជាការនិយាយ «បន្លប់ចិត្ត» តែប៉ុណ្ណោះ៖ «ប្រសិនបើបញ្ហានេះ ត្រូវបានអឺរ៉ុបលើកឡើង ខ្ញុំគិតថា អាមេរិក ក៏លើកឡើង អូស្ត្រាលី ក៏លើកឡើងដែរ។ យន្តការនេះ កុំនិយាយថា អត់ប៉ះពាល់ ពីព្រោះនេះ គ្រាន់តែជាក្រុមហ៊ុន តិចតួចទេ តែជាងប៉ុន្មានក្រុមហ៊ុន មិនទាន់មានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការច្រើនទេ សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន។ អ្នកទាំងអស់នោះ គ្រាន់តែថាឲ្យតែហៅថា បន្លប់ស្មារតីពលរដ្ឋកម្ពុជាទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ខ្ញុំគិតថា ម្នាក់ៗមានលុយហើយ ហើយពិបាកយកទៅចាយ មិនមែនជារឿងមិនឈឺឆ្អាល ឬក៏មិនពាក់ព័ន្ធ ឬក៏មិនបារម្ភទេ គ្រាន់តែថា បរិយាកាសបច្ចុប្បន្ននេះ វានៅធូរស្រាលជាងបរិយាកាសក្នុងតំបន់ ដូចជា ថៃ ហើយនឹងភូមា។ និយាយទៅ កម្ពុជាហាក់ដូចជានៅកម្រិតទីពីរ ឬទីបី។ អ៊ីចឹង យន្តការនៃការដាក់សម្ពាធហ្នុង វានៅមានកម្រិតដែរទេ»។
ការយល់ឃើញនេះ ក៏ត្រូវប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី យល់ស្របផងដែរ។ លោក សម រង្ស៊ី ថា នៅពេលដែលប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន នោះក្រុមមេដឹកនាំផ្តាច់ការនឹងខ្វល់ខ្វាយតែម្តង៖ «តិចទៀតនេះ មានរឿងមួយទៀតដែលសភាអឺរ៉ុប ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលទាំងឡាយនៃទ្វីបអឺរ៉ុប ដាក់ទណ្ឌកម្មលើបុគ្គល ដាក់ទណ្ឌកម្មលើជនផ្តាច់ការ ក្រុមគ្រួសារជនផ្តាច់ការ បក្ខពួកជនផ្តាច់ការ អ្នកសមគំនិតជាមួយជនផ្តាច់ការដែលបំផ្លាញ ដែលសម្លាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលរំលោភសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ពេលនោះ គឺច្បាស់ជាខ្វល់ហើយនៅពេលដែលទណ្ឌកម្មមកលើរូបខ្លួន គ្រួសារខ្លួន បក្ខពួកខ្លួន ពេលហ្នុងច្បាស់ជាខ្វល់ហើយ។ បើរាស្ត្រវេទនា ដោយសារខ្លួន អាហ្នុងអត់ខ្វល់ទេ...។ ពួកជនផ្តាច់ការដែលថា មិនខ្វល់ មិនខ្វល់ ដល់ប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍ខ្លួន អាហ្នុងខ្វល់ហើយ ចាំតែមើលទៅបន្តិចទៀត»។
យ៉ាងណា សម្រាប់អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយ និងជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៅសាកលវិទ្យាល័យ University College London នៃចក្រភពអង់គ្លេសបណ្ឌិត យង់ សុភា ខ្វល់ថា បើសហភាពអឺរ៉ុបដាក់សម្ពាធកាន់តែខ្លាំងមកលើកម្ពុជា នោះការណ៍នេះ អាចនឹងធ្វើឲ្យក្រុមមេដឹកនាំនៅកម្ពុជាងាកទៅរកមហាអំណាចចិនកាន់តែខ្លាំង៖ «វាជាសញ្ញាវិជ្ជមានមួយដែលសហគមន៍អន្តរជាតិដែលគាត់ pay attention [យកចិត្តទុកដាក់] ទៅរឿងដែរកើតឡើងនៅស្រុកខ្មែរ ក្នុងការអន្តរាគមន៍ទៅលើអ្នកដែលត្រូវបានគេគាបសង្កត់ ឬអ្នកដែលកំពុងតែស្រែកហៅឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិចូលរួម។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមើលទៅសហភាពអឺរ៉ុប ហាក់ដូចជា មិនទាន់ធ្វើអីដ៏ធំដុំកំភួនទេ ពីព្រោះវាទាក់ទងនឹងរឿងភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅក្នុងតំបន់កម្ពុជា។ កាលណាយើងគាបកាន់តែខ្លាំង ធ្វើឲ្យអ្នកនយោបាយនៅស្រុកខ្មែរ គាត់មានជម្រើសអីផ្សេងទៀត ជាពិសេសនៅពេលដែលទាក់ទងនឹងរឿងជំនួយពីបរទេសមួយចំនួន ដូចជាខាងប្រទេសចិន ឬប្រទេសផ្សេងៗដែលធ្វើការនៅតំបន់នេះ»។
ទន្ទឹមនឹងនេះ លោកក៏ចោទសួរពីប្រសិទ្ធភាពនៃការដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់របៀបនេះដែរ ដោយសារតែមិនមានមន្ត្រីកម្ពុជាច្រើនរូបមានទ្រព្យសម្បត្តិនៅសហភាពអឺរ៉ុប៖ «ខ្ញុំគិតថា វាហាក់បីដូចជា អត់ទាន់មានប្រសិទ្ធភាពអីទេ តាមដែលការអង្កេតរបស់ខ្ញុំ ពីព្រោះយើងឃើញហើយទាក់ទងនឹង EBA ដែលគេដក ២០% ហ្នុង គឺអត់ទាន់ឃើញមានប៉ះពាល់អីច្រើនទេដែលអាចធ្វើឲ្យមានការកែសម្រួល កែទម្រង់អីនៅស្រុកខ្មែរច្រើនទេ។ មួយទៀត កាលណាយើងធ្វើច្បាប់ស្រដៀង Magnitsky Act ស្រដៀងនឹងអាមេរិកដែរ ប៉ុន្តែ យើង question [ចោទសួរ] ដែរ ថាតើមានអ្នកធំៗខ្មែរប៉ុន្មាននាក់ដែលមានទំនាក់ទំនងអាជីវកម្ម ឬក៏ធ្វើស្អីមួយនៅអឺរ៉ុប ដែលអាចឲ្យអឺរ៉ុប ចាប់បានដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្ម។ នេះ ជាបញ្ហាមួយដែលគួរតែសួរដែរ ព្រោះលើកមុនយើងឃើញមានការផ្សាយទាក់ទងនឹងរឿងដកសញ្ជាតិរបស់មន្ត្រីដែលកំពុងតែមានសញ្ជាតិនៅអឺរ៉ុប នៅ Cyprus [ប្រទេសស៊ីប] វាហាក់ដូចជាមានប្រសិទ្ធភាព។ ប៉ុន្តែ ទាក់ទងនឹងរឿងថ្មីៗនេះ គួរតែពិចារណាមើលឡើងវិញ ថាតើពីណាគេដែលនឹងត្រូវ [រងទណ្ឌកម្ម] ថាតើគេមានឈ្មោះអីច្បាស់លាស់ដែរឬទេ?»។
ជុំវិញការលើកឡើងអំពីថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់នេះ អាចនឹងធ្វើឲ្យកម្ពុជាងាកទៅពឹងមហាអំណាចចិនកាន់តែខ្លាំងនោះ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មិនយល់ស្របនោះទេ។ លោកផ្តល់អំណះអំណាងថា កម្ពុជាពុំមានតម្លៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយខ្លាំងក្លានៅក្នុងតំបន់នោះទេ ហើយការងាកទៅចិនក៏មិនអាចឲ្យកម្ពុជារស់រានផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនោះដែរ៖ «ខ្ញុំគិតថាថ្វីត្បិតតែកម្ពុជាមានឥទ្ធិពល ឬក៏មានសារសំខាន់ខ្លះដែរនៅក្នុងតំបន់បើយើងនិយាយសាមញ្ញទៅ ក៏ប៉ុន្តែបើនិយាយពីតម្លៃសម្រាប់ឲ្យមានតម្លៃចាំបាច់ ឬក៏ធំធេងសម្រាប់នៅក្នុងតំបន់ វាលែងមានដូចពេលអតីតកាលហើយ។ ពីព្រោះបើយើងគិតទៅ វៀតណាមទេដែលអាចជាទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រភូមិសាស្ត្រធំធេងជាង។ ហើយបញ្ហាដែលថា គេខ្លាចកម្ពុជាងាកទៅចិនអីហ្នុង គឺគេមិនខ្លាចងាកទៅទេ ពីព្រោះកម្ពុជាទៅចិនមិនអាចរស់ទេ។ ខ្ញុំគិតថាពាក់ព័ន្ធរឿងសេដ្ឋកិច្ច បើអាចត្រឹមរក្សាត្រឹមអំណាចអីបាន ប៉ុន្តែបើថាឲ្យទៅជារស់រានមានជីវិត ហើយនៅតែបន្តជីវិតសេដ្ឋកិច្ច ការអភិវឌ្ឍន៍លូតលាស់ធំធេងហ្នុង ខ្ញុំគិតថា គេមិនបារម្ភទេ ពីព្រោះកត្តាសេដ្ឋកិច្ច នៅទីផ្សារនៅអឺរ៉ុប និងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកដដែលទេ។ ចិនមិនទាន់ជាទីផ្សារធំសម្រាប់កម្ពុជាទេ ថ្វីត្បិតតែពលរដ្ឋចិនច្រើនជាង ១ពាន់៤រយលាននាក់មែន ក៏ប៉ុន្តែ មិនអាចជាទីផ្សារសម្រាប់កម្ពុជា ដូចទីផ្សារនៅអឺរ៉ុប និងអាមេរិកបានទេ»។
បើទោះជាសហភាពអឺរ៉ុប នៅពុំទាន់បានឈានទៅដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់លើមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាក៏ដោយ ក៏សហភាពអឺរ៉ុប បានឈានមុខគេខាងដាក់ទណ្ឌកម្មផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចមកលើកម្ពុជា តាមរយៈការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% របស់ខ្លួន ទៅលើមុខទំនិញដែលមានតម្លៃនាំចេញសរុបប្រមាណជាង ១ពាន់លានដុល្លារ។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយរបស់ការិយាល័យគណនេយ្យភាពរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកហៅកាត់ថា GAO (United States Government Accountability Office) កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩ ដើម្បីចង់ដឹងពីប្រសិទ្ធភាពនៃការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកទៅលើប្រទេសគោលដៅរកឃើញថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចអាចនឹងមានឥទ្ធិពលច្រើននាំឲ្យប្តូរឥរិយាបថរបស់ក្រុមមេដឹកនាំនៃប្រទេសគោលដៅបាន។ ការសិក្សានេះ រកឃើញថា ឥទ្ធិពលច្រើននៃប្រសិទ្ធភាពនៃការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច នឹងកើតមានឡើងនៅពេលណាដែលទណ្ឌកម្មរបៀបនោះ ក៏ត្រូវបានអនុវត្តដោយអង្គការអន្តរជាតិ ជាពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ (United Nations) និងនៅពេលដែលប្រទេសរងទណ្ឌកម្ម មានការពឹងផ្អែកមួយចំនួន ឬមានទំនាក់ទំនងផ្នែកជំនួញ ឬយោធាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិករួចជាស្រាប់ហើយនោះ៕
No comments:
Post a Comment