ដោយ ម៉ៅ សុធានី
2018-07-05
ពលរដ្ឋតម្រង់ជួរឈរចាំបោះឆ្នោតនៅការិយាល័យបោះឆ្នោតក្នុងសង្កាត់ប៉ោយប៉ែត ក្រុងប៉ោយប៉ែត ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧។
RFA/Hum Chamroeun
មន្រ្តីគណបក្សនយោបាយ និងអ្នកវិភាគ មើលឃើញថា អង្គការ-សមាគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិ ដែលគណៈកម្មកាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត អះអាងថា មានប្រមាណជាង ៦ម៉ឺននាក់ ដែលនឹងចូលរួមសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតភាគច្រើន ខ្វះឯករាជ្យភាព មាននិន្នាការទៅរកបក្សកាន់អំណាច និងគ្មានបទពិសោធន៍រឿងបោះឆ្នោត ដែលធ្វើឲ្យលទ្ធផលបោះឆ្នោតខាងមុខ មានភាពស្រពិចស្រពិល និងពិបាកទទួលស្គាល់ពីសហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិ។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក ហង្ស ពុទ្ធា ឲ្យដឹងថា មកដល់ថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា គ.ជ.ប បានទទួលស្គាល់អង្គការ-សមាគមជាតិចំនួន៨២ហើយដែលមានអ្នកសង្កេត ការណ៍បោះឆ្នោតចំនួន៦ម៉ឺន ១ពាន់ ៦រយ ៧៣នាក់(៦១៦៧៣)។ ចំណែកអ្នកសង្កេតអន្តរជាតិវិញ ទទួលស្គាល់បានចំនួន ៣៤នាក់ ក្នុងនោះមកពីប្រទេសចិន វៀតណាម សឹង្ហបុរី និងប្រទេសភូមា ព្រមទាំងមកពីអង្គការអាយខាប់ (ICAPP-International Conference of Asian Political Parties) ដែលធ្លាប់ គេរិះគន់ថា បានទទួលលុយពីរបបលោកហ៊ុន សែន ជាថ្នូរនឹងការចូលរួមសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា ឲ្យដឹងថា អ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតពីខាងអង្គការ-សមាគមជាតិ អាចនឹងកើនឡើងបន្ថែមទៀត ព្រោះ គ.ជ.ប នឹងបិទទទួលពាក្យនៅជិតថ្ងៃបោះឆ្នោត។ ចំពោះទីភ្នាក់ងារគណ បក្សនយោបាយវិញ គឺសម្រាប់គណបក្សថ្មីថ្មោង មិនបានពង្រាយភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍គ្រប់ការិយាល័យបោះឆ្នោតនោះទេ គឺមានតែគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សចាស់ៗ មួយចំនួនទៀត។
ក្នុងចំណោមអង្គការ-សមាគមន៍ទាំង ៨២ ដែលនឹងឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនេះ មានភាគច្រើន មិនធ្លាប់ចូលរួមឃ្លាំមើលពីមុន និងគ្មានជំនាញរឿងបោះឆ្នោតនោះទេ ហើយស្ថាប័នទាំងនេះ ត្រូវបាន គេមើលឃើញថា មានទំនោរទៅរកគណបក្សកាន់អំណាច។ សមាគមន៍មួយចំនួនទៀត ធ្លាប់ចេញញត្តិគាំទ្រឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទៀតផង ដូចជា សមាគមសហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា (CDSIF) និងសមាគមគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សាកម្ពុជា (CHEA) ជាដើម។
ក្នុងចំណោមអង្កការ-សមាគមទាំង ៨២នេះ ក៏មានតែសហភាពសហព័ន្ធយុវជនកម្ពុជាហៅកាត់ថា ស.ស.យ.ក ដែលគ្រប់គ្រងដោយលោក ហ៊ុន ម៉ានី ជាកូនប្រុសរបស់ លោក ហ៊ុន សែន និងតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលបានដាក់ពង្រាយអ្នកសង្កេតការណ៍ច្រើនជាងគេ គឺចំនួនជាង ២ម៉ឺននាក់ (២០,៨៩១)។ បន្ទាប់មក គឺសមាគមសហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា (CDSIF) ដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍ជាង ៣ពាន់នាក់។ ក្រៅពីនេះ មានតែ ២នាក់ និង ១០នាក់ភាគច្រើន។
តាមព័ត៌មាននៅលើគេហទំព័រមួយចំនួន បានបញ្ជាក់ថា សមាគមទាំងនេះ គឺមានអ្នកគ្រប់គ្រងជាមន្ត្រីនៃរបបលោក ហ៊ុន សែន ខ្លះជាសមាជិកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងខ្លះទៀតគ្រប់គ្រងដោយយុវជនរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ានី តែម្តង។ ប្រភពដដែលបញ្ជាក់ថា ពួកគេគ្មានជំនាញរឿងបោះឆ្នោតទេ ព្រោះសមាគមទាំងនេះ ធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងជនពិការ ស្ត្រី យុវជន កុមារ បរិស្ថាន សុខភាព ថ្នាំពេទ្យ និងពាក់ព័ន្ធការអភិវឌ្ឈ រួមទាំងសន្តិភាពជាដើម។
អាស៊ីសេរី បានព្យាយាមទាក់ទងទៅសហភាពសហព័ន្ធយុវជនកម្ពុជាជាច្រើនលើក ប៉ុន្តែបុគ្គលិករដ្ឋបាលប្រាប់ថា មិនអាចនិយាយតាមទូរស័ព្ទបានឡើយ ដោយឲ្យអាស៊ីសេរីដាក់លិខិតសុំការអនុញ្ញាតផ្ទាល់ជាមុនសិន«»។
រីឯប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃសមាគមន៍គ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សាកម្ពុជា និងជានាយកវិទ្យានវណ្ណដា គណនេយ្យ លោក ហេង វ៉ាន់ដា ឲ្យដឹងថា សមាគមន៍របស់លោកនឹងដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍ជាង ២ពាន់នាក់សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើស តំណាងរាស្រ្តនៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ដោយគ្រោងចំណាយថវិកាជាង ២០ម៉ឺនដុល្លារ។ លោក ហេង វ៉ាន់ដា បញ្ជាក់ថា មានមូលហេតុ ៣យ៉ាង ដែលសមាគមរបស់លោកចូលរួមសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត គឺដើម្បីចូលរួមលើកស្ទូយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ចូលរួមការពារ និងធ្វើឲ្យប្រទេសមានសុខសន្តិភាព និងតាមដានបរិយាកាសនយោបាយសកម្មភាពរបស់គណបក្សនយោបាយ និងសកម្មភាពរបស់ គ.ជ.ប។
ប្រធានសមាគមន៍រូបនេះបន្ថែមថា ថ្វីដ្បិតគណបក្ស សង្រ្គោះជាតិ ត្រូវបានរំលាយ និងមជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួនរិះគន់ថា ការបោះឆ្នោតមិនយុត្តិធម៌ និងត្រឹមត្រូវក្តី ប៉ុន្តែលោកមិនចាប់អារម្មរណ៍ឡើយ ហើយលោកមើលឃើញថា បរិយាកាសបោះឆ្នោតរហូតមកនៅពេលនេះ គឺមានលក្ខណៈល្អទាំងសន្តិសុខរបៀបរៀបរយ គ្មានការភ័យខ្លាច និងសប្បាយជាងពេលណាណាទាំងអស់«»
លោក ហេង វ៉ាន់ដា ឲ្យដឹងថា ការចូលរួមដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍នេះ គឺជាលើកទី២ ហើយ បន្ទាប់ពីសមាគមនេះ ធ្លាប់ចូលរួមការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភា ដែលមានតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រោយរំលាយគណបក្សប្រឆាំង។
ទោះយ៉ាងណាក្តី ការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដាខាងមុខនេះ មានមតិជាច្រើនរិះគន់ថា ជាការបោះឆ្នោតនេះក្លែងក្លាយ គ្មានយុត្តិធម៌ ព្រោះរបបលោក ហ៊ុន សែន បានរំលាយគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិ បិទវិទ្យុឯករាជ្យ និងបិទអង្គការសង្គមស៊ីវិលមុនការបោះឆ្នោតជាច្រើន ដើម្បីធានាឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ឈ្នះឆ្នោតបន្តក្តោបក្តាប់អំណាចតទៅទៀត។
នៅមុនការបោះឆ្នោតនេះ មានអង្គការមួយចំនួន ដែលមានឯកទេសខាងបោះឆ្នោត និងធ្លាប់បានចូលរួមសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតជាច្រើនអាណត្តិរួចមកហើយនោះ មានដូចជា អង្គការខុមហ្វ្រែ ល (COMFREL) អង្គការនិចហ្វិក (NICFEC) និងអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា (TI Cambodia) និងអង្គការ ឯករាជ្យជាច្រើនទៀតដែលធ្លាប់ជាសមាជិកបន្ទាប់ស្ថានការណ៍ បានប្រកាសមិនចូលរួមសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៦ នេះឡើយ ដោយសារបរិយាកាសនយោបាយមិនល្អ ខណៈក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យលោកខាងលិច ដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហ ភាពអឺរ៉ុប ជាដើម ក៏បានប្រកាសមិនបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍របស់ខ្លួន មកឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាដែរ។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការ ខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា ការមិនចូលរួមសង្កេតការណ៍នីតិកាលទី៦ នេះ ព្រោះរបបលោក ហ៊ុន សែន បានបិទបន្ទប់ស្ថានការណ៍ ដែលជាបន្តុំអង្គការសង្គមស៊ីវិល សម្រាប់ឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត និងបានចោទថា អង្គការ ខុមហ្វ្រែល ថា មានចេតនាធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ជាដើម ដែលបណ្តាលឲ្យអង្គការ ខុមហ្វ្រែល ពិបាករកអ្នកសង្កេតការណ៍ព្រោះពួកគេភ័យខ្លាច។
អ្នកជំនាញកិច្ចការបោះឆ្នោតរូបនេះ សង្កត់ធ្ងន់ថា ចំនួនអ្នកសង្កេតការណ៍ច្រើនមិនមែនជាកត្តាកំណត់ថា ការបោះឆ្នោតមួយប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះទេ ហើយការវាយតម្លៃទៀតសោត ក៏មិនមែនធ្វើឡើងតែថ្ងៃបោះឆ្នោតមួយថ្ងៃនោះដែរ។
លោកថា ដើម្បីវាយតម្លៃដំណើរការបោះឆ្នោតមួយថា ធ្វើឡើងដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ចាំបាច់ត្រូវពិនិត្យមើលបរិយាកាសនយោបាយនៅមុនការបោះឆ្នោត ការឃោសនាបោះឆ្នោត បរិយាកាសថ្ងៃបោះឆ្នោត រហូតដល់ក្រោយពេលចេញលទ្ធផលបោះឆ្នោត។
អគ្គលេខាធិការគណបក្ស ប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក សាម អ៊ីន មានប្រសាសន៍ថា លោក សោកស្តាយ ចំពោះអង្គការ ខុមហ្វ្រែល អង្គការ និចហ្វិក និងអង្គការឯករាជ្យដទៃទៀត ដែលមិនបានចូលរួមសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត។ លោកសង្កេតឃើញថា សមាគមមួយចំនួន ដែលបានចូលរួមសង្កេតការណ៍ ដូចជា សហភាពសហព័ន្ធយុជនកម្ពុជា របស់លោក ហ៊ុន ម៉ានី គឺជាប់ជំពាក់ជាមួយគណបក្សកាន់អំណាចច្រើន ដូច្នេះមិនរំពឹងថា ពួកគេធ្វើការដោយឯករាជ្យនោះទេ៖ «»
ដោយឡែកអ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍ថា ការចោទប្រកាន់អំពីឯករាជ្យ ភាពរបស់អង្គការនានា ដែល គ.ជ.ប ទទូលស្គាល់ គឺជាការរើសអើង ព្រោះពួកគេ ក៏មានតួនាទីសំខាន់ សម្រាប់ឆ្លុះបញ្ចាំងនូវព្រឹត្តការណ៍បោះឆ្នោតផងដែរ៖ «»
ផ្ទុយពីការលើកឡើងនេះ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវបញ្ហាសង្គម និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយ បណ្ឌិត មាស នី មានប្រសាសន៍ថា លក្ខខណ្ឌនៃការបោះឆ្នោតមួយដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ក៏អាស្រ័យលើគុណ ភាពនៃអ្នកសង្កេតការណ៍ដែរ។ ប្រសិនបើអ្នកសង្កេតការណ៍ ត្រូវគេមើលឃើញថា មិនឯករាជ្យនោះ គឺលទ្ធផលបោះឆ្នោត នឹងមានភាពស្រពិចស្រពិលដែលពិបាកឲ្យមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិទទួលស្គាល់។ លោក មាស នី បន្តថា មកដល់ពេលនេះ អ្នកសង្កេតការណ៍ភាគច្រើន ដែលបានដាក់ដល់ទីតាំងខាងក្រោមនោះ គឺមានតែគណបក្សម្ខាង ឬបក្សកាន់អំណាចនោះទេ៖ «»
មជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួន យល់ថា គណបក្សកាន់អំណាច កំពុងខិតខំប្រមូលអង្គការ-សមាគមនានា ដើម្បីចូលរួមសង្កេតការណ៍ការបោះឆ្នោតនីតិកាលទី៦ នេះ អោយបានច្រើន ដើម្បីជួយលម្អការបោះឆ្នោត ដែលកំពុងតែរងការរិះគន់ពីស្ទើគ្រប់ទិសទី។ ពួកគេមិនរំពឹងថា ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ទាំងនេះ អាចធ្វើជាសាក្សីនៃការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌បានឡើយ ពោលគឺគ្រាន់តែចូលរួមបង្គ្រប់កិច្ច គ្រាន់តែឲ្យល្អមើលប៉ុណ្ណោះ ហើយបន្ទាប់ពួកគេ នឹងរួមគ្នាចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍គាំទ្រការ បោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ ដែលរៀបចំដោយរបបលោក ហ៊ុន សែន នេះ ដើម្បីទប់ទល់ការរិះគន់ និងការដាក់ពីសម្ពាធនានា ពីសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ៕
No comments:
Post a Comment