ដោយ មាន ឫទ្ធិ
2017-12-19
អតីតបុគ្គលិកវិទ្យុអាស៊ីសេរីលោក យាង សុជាមេត្តា (ឆ្វេង) និងលោក អ៊ួន ឈិន (ស្ដាំ)។
Photo: RFA
អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (Reporters Without Borders) ចេញផ្សាយរបាយការណ៍ថ្មីមួយបូកសរុបករណីអំពើហិង្សា និងការរំលោភបំពានអ្នកកាសែតនៅជុំវិញពិភពលោកសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧នេះ។ អ្នកធ្វើការក្នុងវិស័យសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា មើលឃើញថា ឆ្នាំ២០១៧ អ្នកសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ទទួលរងនូវសម្ពាធយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារមានការរឹតត្បិតខ្លាំង ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពួកគេពិបាកក្នុងការសរសេរព័ត៌មានប្រកបដោយតុល្យភាព ខណៈអ្នកសារព័ត៌មានខ្លះទៀត ត្រូវប្រឈមនឹងការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ក្រោមហេតុផលថាពុំមានប័ណ្ណអនុញ្ញាតពីក្រសួងព័ត៌មាន។
សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧នេះ មានអ្នកកាសែតចំនួន ៦៥នាក់ បានស្លាប់ ៣២៦នាក់ ជាប់ឃុំឃាំងក្នុងពន្ធនាគារ និង ៥៤នាក់ ត្រូវចាប់ខ្លួនធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំង។ ក្នុងចំណោមអ្នកកាសែតចំនួន ៦៥នាក់ ដែលបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតនៅទូទាំងពិភពលោក ៦០ភាគរយនៃចំនួនអ្នកកាសែតទាំងនេះ ត្រូវបានគេធ្វើឃាត ហើយក្រៅពីនេះ បានស្លាប់ក្នុងពេលបំពេញការងារ ក្នុងនោះមានអ្នកកាសែត ជាស្ត្រីចំនួន ១០នាក់។
ប្រទេសកម្ពុជា ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៣២ ក្នុងចំណោម ១៧៩ប្រទេសនៅលើពិភពលោក ក្នុងសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកឆ្នាំ២០១៧ របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន។ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ស្ថិតក្រោមការឃ្លាំមើលយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ កាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ឌេលី (The Cambodia Daily) និងអាស៊ីសេរី បានសម្រេចបិទការផ្សាយ ឬបិទការិយាល័យរបស់ខ្លួននៅក្រុងភ្នំពេញ ដោយសារទទួលរងសម្ពាធនយោបាយ និងការគាបសង្កត់ពីរដ្ឋាភិបាល ក្រោមហេតុផលមិនបង់ពន្ធឲ្យរដ្ឋ។ យ៉ាងហោចណាស់ ស្ថានីយវិទ្យុ និងប៉ុស្តិ៍ផ្សាយក្នុងស្រុកចំនួន៣២ នៅតាមបណ្ដាខេត្តចំនួន ២០ នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានផ្សាយបន្តព័ត៌មានបន្តពីអាស៊ីសេរី និងវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក (VOA) ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបិទមិនឲ្យផ្សាយ កាលពីជាង ៣ខែមុននេះ។ ថ្មីៗនេះ ក្រសួងព័ត៌មាន បានសម្រេចលុបឈ្មោះកាសែតដែលហួសសុពលភាព និងកាសែតមិនដែលចេញផ្សាយ ចំនួន ៣៣០ អង្គភាព។ បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាមានកាសែតចេញផ្សាយចំនួន ៣៨៨ ទស្សនាវដ្ដី ចំនួន ២០៧ ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានចំនួន២៥ ស្ថានីយវិទ្យុចំនួន២០០ ស្ថានីយទូរទស្សន៍ចំនួន ២០ និងគេហទំព័រព័ត៌មានចំនួន ១៤៨។
អតីតអ្នកកាសែតរបស់អាស៊ីសេរីចំនួនពីររូប គឺលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន (ហៅយាង សុជាមេត្តា) បច្ចុប្បន្ន កំពុងជាប់ឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារ ពីបទចោទថា បានលួចផលិតព័ត៌មានបញ្ជូនទៅក្រៅប្រទេស ដែលអាចប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ទៅ១៥ ឆ្នាំ។ ដោយឡែក នៅប្រទេសវៀតណាម សកម្មជន និងជាអ្នកសរសេរប្លុកដ៏ល្បីល្បាញមួយរូបឈ្មោះ ង្វៀង វាន់ ហ័រ (Nguyen Van Hoa) ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៧ឆ្នាំ ពីបទធ្វើការឃោសនាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋវៀតណាម។
អ្នកធ្វើការក្នុងវិស័យសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា និងជានិពន្ធនាយកកាសែតខ្មែរថាមស៍ (Khmer Times) លោក ម៉ៃ ទិត្យថារ៉ា កត់សម្គាល់ឃើញថា ឆ្នាំ២០១៧ នេះ អ្នកសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ទទួលរងនូវសម្ពាធយ៉ាងងន់ធ្ងរ។ លោក ម៉ៃ ទិត្យថារ៉ា ថា ដោយសារតែមានការរឹតត្បិតខ្លាំង និងកង្វះការបើកចំហក្នុងការផ្ដល់ព័ត៌មាន ពីសំណាក់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងភាគីដែលពាក់ព័ន្ធ ដែលភាគច្រើនមានការភ័យខ្លាចក្នុងការផ្ដល់ការអត្ថាធិប្បាយឲ្យអ្នកសារព័ត៌មាន ដោយសារតែខ្លាចប្រឈមនឹងបញ្ហានៃការប្ដឹងផ្ដល់ពីរដ្ឋាភិបាល ឬមន្ត្រីមានអំណាច ធ្វើឲ្យអ្នកសារព័ត៌មានពិបាកក្នុងការសរសេរព័ត៌មានប្រកបដោយគុណភាព និងតុល្យភាព៖ «សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៧នេះ អ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា រងសម្ពាធយ៉ាងធ្ងន់ ដោយសារតែ... គេមិនធ្វើអីទេ គ្រាន់តែគេយកលេសមួយ គ្រាន់តែពន្ធដារមួយ ធ្វើឲ្យអ្នកសារព័ត៌មានយើង រងសម្ពាធយ៉ាងខ្លាំង។ ដូចជាកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ត្រូវបានប្រកាសបិទទ្វា ដោយសារគាត់មិនមានថវិកាក្នុងការបង់ពន្ធ ក៏ដូចជាវិទ្យុអាស៊ីសេរីផងដែរ ក៏មានបញ្ហាហ្នឹង។ ហេតុដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា អញ្ចឹងឆ្នាំ២០១៧នេះ គឺជាសម្ពាធមួយខ្លាំងណាស់សម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅស្រុកខ្មែរ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ សូម្បីតែអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលធ្វើការក្នុងវិស័យនេះ ក៏ពិបាកក្នុងការសរសេរព័ត៌មានដើម្បីសរសេរឲ្យមានតុល្យភាពសម្រាប់ព័ត៌មានរបស់គាត់ដែរ»។
លោក ម៉ៃ ទិត្យថារ៉ា បន្តថា បញ្ហាប្រឈមធំៗមួយចំនួននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ សម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅស្រុកខ្មែរគឺ ការពិបាកក្នុងការសរសេរព័ត៌មានឲ្យមានតុល្យភាព ដោយសារមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ឬអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធ មិនហ៊ានផ្ដល់ការអត្ថាធិប្បាយច្រើនដូចកាលពីពេលអតីតកាល ដោយសារមន្ត្រីទាំងនោះ ខ្លាចប្រឈមនឹងបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល។ បញ្ហាមួយទៀត គឺអ្នកកាសែត ពិបាកក្នុងការទទួលបានកាតបញ្ជាក់ជាអ្នកសារព័ត៌មានចេញដោយក្រសួងព័ត៌មាន ជាហេតុធ្វើឲ្យពួកគេជួបនូវការពិបាកក្នុងការចេញទៅយកព័ត៌មាន។ លោកសំណូមពរឲ្យរដ្ឋាភិបាលមានការបើកចំហឡើងវិញឲ្យបានទូលំទូលាយដូចពេលអតីតកាល ដើម្បីឲ្យវិស័យសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាមានភាពប្រសើរឡើងវិញ៖ «ពីមុនយើងមានមោទនភាពមួយថា នៅក្នុងអាស៊ាន កម្ពុជាជាប្រទេសមួយដែលមានសេរីភាពសារព័ត៌មានខ្លាំង ឥឡូវក៏យើងមានសេរីភាពសារព័ត៌មានខ្លាំងដែរ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែយើងនៅមានកម្រិតដោយសារតែគំនាប ដែលអ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវបានទាមទារ...។ មន្ត្រីមួយចំនួនរហូតដល់ថា មិនអាចនិយាយជាមួយអ្នកនេះអ្នកនោះបានទេ...។ អញ្ចឹងខ្ញុំសូមឲ្យមន្ត្រី លោកបើកចំហទៅថា លោកអាចធ្វើការអត្ថាធិប្បាយឲ្យគ្រប់ស្ថាប័នទាំងអស់ដោយទូលាយ ដោយកុំគិតដាក់កម្រិតខ្លួនឯង»។
របាយការណ៍ដែលមានចំណងជើងថា «បូកសរុបចំនួនអ្នកកាសែតដែលបានស្លាប់ ជាប់ពន្ធនាគារ ចាប់ជាចំណាប់ខ្មាំង ឬបាត់ខ្លួននៅទូទាំងពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ២០១៧» ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៩ ធ្នូ ដោយអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន ឲ្យដឹងថា បើទោះជាតួលេខទាំងនេះ ជាសញ្ញាព្រមានមួយក៏ដោយ ឆ្នាំ២០១៧នេះ គឺជាឆ្នាំដែលចំនួនអ្នកកាសែតវិជ្ជាជីវៈ បានស្លាប់នៅទូទាំងពិភពលោក តិចជាងឆ្នាំដទៃទៀត ក្នុងរយៈពេល១៤ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ អ្នកកាសែតបានរត់គេចខ្លួនពីប្រទេសមួយចំនួន ប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ ដូចជា ប្រទេសស៊ីរី (Syria) យែមែន (Yemen) និងប្រទេសលីប៊ី (Libya) ជាដើម។
ប្រទេសម៉ិចសិចកូ ស៊ីរី អាហ្វហ្កានីស្ថាន និងអ៊ីរ៉ាក់ គឺជាប្រទេសដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុតសម្រាប់អ្នក កាសែត ដែលបានស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ២០១៧នេះ ខណៈប្រទេសចិន តួគី ស៊ីរី អ៊ីរ៉ង់ និងប្រទេសវៀតណាម គឺជាប្រទេសដែលចាប់អ្នកកាសែតដាក់ពន្ធនាគារច្រើនជាងប្រទេសណាៗទាំងអស់នៅទូទាំងពិភពលោក។ នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ អ្នកកាសែត ៤នាក់ បានស្លាប់ក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន និង ១នាក់ បានស្លាប់ក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ឬភូមា។ ភាគច្រើននៃអ្នកកាសែតរងគ្រោះទាំងនេះ គឺសុទ្ធតែជាអ្នកកាសែតស៊ើបអង្កេត ពោរពេញដោយបទពិសោធន៍ និងភាពអង់អាចក្លាហាន។
ជាមួយគ្នានេះដែរ អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន បានកត់សម្គាល់ឃើញពីការកើនឡើងនៃការយល់ដឹងកាន់តែខ្លាំង អំពីតម្រូវការក្នុងការការពារអ្នកកាសែត។ ជាក់ស្ដែង អង្គការសហប្រជាជាតិ បានអនុម័តសេចក្ដីសម្រេចជាច្រើន អំពីសុវត្ថិភាពរបស់អ្នកកាសែត ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦ មក ហើយស្ថាប័នព័ត៌មានជាច្រើន បានចាប់ផ្ដើមអនុម័តនីតិវិធីសុវត្ថិភាពទាំងនេះ។
អគ្គលេខាធិការអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន លោក គ្រីស្តូហ្វ ដឺឡ័រ (Christophe Deloire) ថ្លែងថា អ្នកកាសែតស៊ើបអង្កេត ដែលរាយការណ៍រឿងរ៉ាវសំខាន់ៗពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងអាស្រូវពុករលួយ និងបញ្ហាបរិស្ថាន ដើរតួនាទីជាអ្នកឃ្លាំមើលដ៏ចម្បង ហើយបានក្លាយជាផ្ទាំងស៊ីបសម្រាប់អ្នកទាំងឡាយណាដែលមិនពេញចិត្តនឹងរបាយការណ៍របស់ពួកគេ។ លោក គ្រីស្តូហ្វ ដឺឡ័រ បន្តថា ស្ថានការណ៍គួរឲ្យព្រមាននេះ សបញ្ជាក់ឲ្យឃើញអំពីតម្រូវការក្នុងការផ្ដល់ឲ្យអ្នកកាសែតនូវការការពារបន្ថែមទៀតដល់ពួកគេ ខណៈដែលបញ្ហាប្រឈមនៃការរាយការណ៍ព័ត៌មាន និងគ្រោះថ្នាក់ បានក្លាយជាបញ្ហាមួយនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន លើកឡើងថា ការទទួលបានព័ត៌មាន និងដំណឹង គឺជាសិទ្ធិសម្រាប់ពលរដ្ឋរាប់លាននាក់ នៅទូទាំងពិភពលោក។ អង្គការនេះថា បញ្ហាចម្បងបំផុតដែលពិភពលោក កំពុងជួបប្រទះដូចជា បញ្ហារឿងអាស្រូវពុករលួយ បញ្ហាបរិស្ថាន និងអំពើជ្រុលនិយមបែបហិង្សា នឹងមិនអាចត្រូវដោះស្រាយបានទេ ប្រសិនបើអ្នកកាសែតមិនអាចបំពេញតួនាទីដ៏សំខាន់នេះបានយ៉ាងសមស្របនោះ។ អង្គការនេះ គូសបញ្ជាក់ថា អ្នកកាសែត ត្រូវតែអាចបំពេញការងារក្នុងបរិយាកាសមួយប្រកបដោយសុវត្ថិភាព ហើយថា អំពើនិទ្ទណ្ឌភាពសម្រាប់អ្នកប្រព្រឹត្តិបទល្មើសប្រឆាំងនឹងអ្នកកាសែតត្រូវតែបញ្ចប់៕
No comments:
Post a Comment