ដោយ វ៉ែន សុមេធ
2018-01-31
rfa
សកម្មភាពដឹកជញ្ជូនឈើពីក្នុងឧទ្យានជាតិវីរជ័យ ក្នុងខេត្តរតនគិរី ប្រទេសកម្ពុជា ទៅប្រទេសវៀតណាម កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧។ Photo courtesy of EIA
Photo courtesy of EIA
ប្រជាសហគមន៍ការពារព្រៃឡង់ និងសង្គមស៊ីវិល នៅតែបារម្ភចំពោះការបាត់បង់ព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃអភិរក្សមួយនេះ និងនៅតំបន់ផ្សេងទៀត ពីព្រោះការកាប់បំផ្លាញ និងសកម្មភាពរត់ពន្ធឈើនៅតែកើតមានជាបន្តបន្ទាប់។ ពួកគេលើកឡើងថា មូលហេតុសំខាន់ដែលបង្កភាពងាយស្រួលដល់ក្រុមជនល្មើសមានលទ្ធភាពកាប់ និងរកស៊ីឈើឥតឈប់ឈរ ព្រមទាំងមិនអាចទប់ស្កាត់បាន គឺដោយសារមានអំពើពុករលួយ។
ការទទួលបានលាភសក្ការៈ ជាថវិកាផ្ទាល់ និងការយកតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងតំណែងមន្ត្រីរាជការទៅប្រើប្រាស់ ឬឃុបឃិតជាមួយក្រុមជនល្មើស ជាថ្នូរការបើកដៃឱ្យពួកគេមានលទ្ធភាពចូលទៅកាប់ឈើ និងដឹកជញ្ជូនឈើចេញពីតំបន់ព្រៃឡង់ ជាបញ្ហាដែលសហគមន៍ការពារព្រៃឈើមានការព្រួយបារម្ភ។ ជាងនេះទៀត ដោយសារទម្រង់អំពើពុករលួយទាំងនេះ បណ្តាលឱ្យក្រុមឈ្មួញអាចរត់ពន្ធឈើចេញទៅក្រៅប្រទេសបាន ហើយពួកគេនៅតែអាចរួចផុតពីសំណាញ់ច្បាប់ផងដែរ។
បណ្ដាញស្នូលការពារព្រៃឡង់ខេត្តកំពង់ធំ លោក សុខ ប្លោក មានប្រសាសន៍ថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃអភិរក្សមួយនេះ នៅតែកើតមានឥតឈប់ឈរ។ លោកថា សហគមន៍ធ្លាប់ចាប់បានក្រុមជនល្មើសដែលចូលកាប់ឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ ហើយពួកគេធ្លាប់សារភាពថា មានអ្នកនៅពីក្រោយខ្នង ម្យ៉ាងក្រុមជនល្មើសទាំងនោះ បញ្ជាក់ថាពួកគេខ្លាចតែក្រុមប្រជាសហគមន៍តែប៉ុណ្ណោះ ចំណែកមន្ត្រីជំនាញ ឬអាជ្ញាធរវិញពួកគេមិនព្រួយបារម្ភឡើយ។ មូលហេតុនេះ លោក សុខ ប្លោក យល់ថាបទល្មើសនៅតំបន់ព្រៃអភិរក្សអាចកើតមាន គឺដោយមានមន្ត្រីខិតខូចមួយចំនួនប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ៖ «ហ្នឹងហើយបង។ ហើយទីមួយខ្ញុំគិតថា គាត់និយាយហ្នឹងចេះតែថា ព្រោះមន្ត្រីមួយចំនួន ខ្ញុំមិនចង់និយាយថា មន្ត្រីទាំងអស់ដែរ មានបុគ្គលមួយចំនួនតូចតែងតែខិលខូច ប៉ុន្តែមានមន្ត្រីខ្លះក៏គាត់ស្មោះត្រង់ល្អល្អាច់ដែរ»។
រៀងរាល់មួយខែម្ដង ប្រជាសហគមន៍នៅតំបន់ព្រៃឡង់ តែងចុះល្បាតជាប្រចាំ ដើម្បីបង្ក្រាប និងទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ក្នុងតំបន់អភិរក្សមួយនេះ។ រាល់ពេលចុះល្បាតម្តងៗ ប្រជាសហគមន៍តែងប្រទះឃើញបទល្មើស និងចាប់បានម៉ាស៊ីនអារឈើ គោយន្តដឹកឈើ ព្រមទាំងចាប់បានជនល្មើសមួយចំនួនផង។ សហគមន៍ធ្លាប់ធ្វើកិច្ចសន្យាជាមួយជនល្មើស ឱ្យបញ្ឈប់សកម្មភាពរបស់ខ្លួន ឬបញ្ជូនទៅឱ្យមន្ត្រីជំនាញដើម្បីស្រាវជ្រាវរកអ្នកនៅពីក្រោយខ្នង ប៉ុន្តែមិនសូវមានលទ្ធផលល្អឡើយ។
អាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តកំពង់ធំ លោក តុប កក្កដា បានទេនៅថ្ងៃទី៣០ មករា។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកធ្លាប់អះអាងការពារមន្ត្រីរបស់ខ្លួន និងសមត្ថកិច្ចថា មិនមានពាក់ព័ន្ធជាមួយក្រុមជនល្មើសទេ។
អ្នកសម្របសម្រួលលេខាធិការដ្ឋានបណ្ដាញការពារព្រៃឡង់ លោក សេង សុខហេង មានប្រសាសន៍ថា កត្តាអំពើពុករលួយ ពិតជាបណ្ដាលឱ្យមានបទល្មើសព្រៃឈើប្រាកដមែន។ លោកបន្តថា អាចមានមន្ត្រីមួយចំនួនស្អាតស្អំដែរ ប៉ុន្តែមួយចំនួនទៀត បានឃុបឃិតជាមួយក្រុមជនល្មើស ឬ រកស៊ីឈើខុសច្បាប់ដោយផ្ទាល់ និងប្រយោល។ លោកបន្ថែមថា អ្នកជាប់ព័ន្ធមួយចំនួន ជាមន្ត្រីធំៗក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ដែលនាំឱ្យមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមមិនហ៊ានចាត់វិធានការ។
លោក សេង សុខហេង យល់ថា ប្រសិនបើមិនមានអំពើពុករលួយទេ បទល្មើសព្រៃឈើនឹងមិនអាចកើតឡើងឥតឈប់ឈរ រហូតដល់បច្ចុប្បន្នឡើយ៖ «ដូចខ្ញុំនិយាយខាងដើមអ៊ីចឹងថាអាជ្ញាធរ រួមទាំងមន្ត្រីជំនាញមួយចំនួន គាត់ទទួលលុយទទួលកាក់ពីជនល្មើសនោះច្បាស់ណាស់។ គឺគាត់យកលុយយកអីពីគោយន្តដឹកឈើ ចេញពីព្រៃឡង់ ឬក្រោយមកគេបង់ឱ្យជាប្រចាំខែ ឬអ្នកខ្លះជួបគេបង់ឱ្យតាមរយៈមួយគោយន្តបួនប្រាំម៉ឺន បួនដប់ម៉ឺនតាមគោយន្តតូច ឬធំអីចឹង»។
កាលពីឆ្នាំ ២០១៦ កម្មករអារឈើម្នាក់នៅតំបន់ព្រៃឡង់ ក្នុងស្រុកសណ្ដាន់ ខេត្តកំពង់ធំ ឱ្យដឹងថា ប្រពន្ធ និងកូនៗរបស់អធិការស្រុកសណ្ដាន់ គឺលោក អួង ម៉ូលី គឺជាមេខ្លោងដែលជួលពលរដ្ឋទៅកាប់ឈើនៅតំបន់ព្រៃមួយនេះ។ សកម្មភាពនោះ ធ្វើឡើងជាប្រព័ន្ធ ដោយពួកគាត់អះអាងថា ក្រុមគ្រួសារអធិការស្រុករូបនេះ បានបង់ប្រាក់ប្រចាំខែមួយចំនួន ទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ជាថ្នូរនិងការចូលទៅកាប់ឈើ ឬដឹកជញ្ជូនឈើចេញពីតំបន់ព្រៃឡង់ ប៉ុន្តែការចោទប្រកាន់ពេលនោះ ត្រូវបានលោក អួង ម៉ូលី ទាត់ចោលដោយលើកឡើងថា ជាការបង្ខូចកិត្តិយសក្រុមគ្រួសាររបស់លោកប៉ុណ្ណោះ។
ជាងនេះទៀត កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧ អង្គការទីភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេតបរិស្ថានអន្តរជាតិ ហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេសថា អ៊ី.អាយ.អេ (EIA) បានលើកឡើងពីទម្រង់អំពើពុករលួយ ក្នុងវិស័យជំនួញឈើខុសច្បាប់ចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម។ ទីភ្នាក់ងារមួយនេះបានចោទមន្ត្រីអាជ្ញាធរនៃប្រទេសទាំងពីរ ថាបានសហការគ្នាជាប្រព័ន្ធ ដើម្បីយកលុយសំណូករាប់លានដុល្លារ ពីឈ្មួញឈើ ជាថ្នូរការបើកផ្លូវឲ្យកាប់ឈើ និងដឹកជញ្ជូនឈើចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាមដោយខុសច្បាប់។ អាជ្ញាធរវៀតណាម ក៏មានតួនាទីប្រែក្លាយឈើខុសច្បាប់ទាំងឡាយ ដែលដឹកចូលពីប្រទេសកម្ពុជា ឱ្យក្លាយជាឈើស្របច្បាប់ ដើម្បីនាំចេញទៅប្រទេសទីបី។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការទីភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេតបរិស្ថានអន្តរជាតិលោក ចាហ្គូ វ៉ាធ្លី (Jago Wadley) បានលើកឡើងពេលនោះថា បញ្ហានេះ គឺជាការរំលោភច្បាប់ព្រៃឈើកម្ពុជា តាមរយៈការផ្ដល់លុយសំណូកទៅឱ្យមន្ត្រីពុករលួយកម្ពុជា ហើយទុកច្បាប់កម្ពុជាឲ្យគេដើរជាន់។ លើសពីនេះ វាធ្វើឲ្យការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់ ជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំ នៅតាមតំបន់សំខាន់ៗ នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជានៅតែកើតមានឡើង។ លោកថែមទាំងបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានអំពើពុករលួយ ហើយការជួញដូរឈើទាំងនេះជាភស្តុតាងស្រាប់។
ក្រោយពេលរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីថ្ងៃទី១៦ វិច្ឆិកា ២០១៧ សំឡេងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលត្រូវបានគេទម្លាយ អំពីគម្រោងរំលាយគណបក្សប្រឆាំង និងជំហានយកឈ្នះរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅថ្ងៃអនាគត។ ក្នុងខ្សែសំឡេងនោះ លោក ហ៊ុន សែន ទទួលស្គាល់ថា អំពើពុករលួយពិតជាបានកើតឡើងក្នុងជួរមន្ត្រីរាជការរបស់ខ្លួនមែន។ លើសពីនេះ លោកថា មន្ត្រីរាជការរបស់ខ្លួនដែលអសកម្ម គឺជាមូលហេតុបណ្ដាលឱ្យមានបទល្មើសព្រៃឈើ៖ «ឥលូវឃុំទាំងអស់យើងទទួលកាន់កាប់វិញហើយ ស្ថាប័នទាំងអស់យើងកាន់កាប់ទាំងអស។ ដូច្នេះយើងត្រូវមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ចំពោះកិច្ចការទាំងឡាយដែលយើងត្រូវធ្វើបន្តជាមួយប្រជាជន។ ត្រូវសម្រេចឱ្យខាងតែបាននូវការបោសសំអាតជាមួយទង្វើអសកម្មទាំងឡាយ ដែលមានក្នុងរយៈពេលកន្លងទៅ ដូចជាបញ្ហាការបំផ្លាញព្រៃឈើ។ អំពើពុករលួយ ឬក៏កុងត្រូលជជុះ និងបាតុភាពផ្សេងទៀតដែលធ្វើឱ្យប្រជាជនមិនសប្បាយចិត្ត»។
មកទល់បច្ចុប្បន្នគ្មានមន្ត្រីជំនាញ ឬសមត្ថកិច្ចណា បង្ហាញរបាយការណ៍ចំពោះការស៊ើបអង្កេតទៅលើអំពើពុករលួយ ក្នុងជំនួញរកស៊ីឈើនៅប្រទេសកម្ពុជានោះឡើយ ហើយរាល់សំណុំរឿងពាក់ព័ន្ធបទល្មើសព្រៃឈើដែលត្រូវបានសមត្ថកិច្ច ឬសហគមន៍បញ្ជូនទៅតុលាការភាគច្រើនស្ងាត់សូន្យឈឹង។
លោក សេង សុខហេង កត់សម្គាល់ថា ក្រៅពីអំពើពុករលួយ ដែលធ្វើឱ្យមានបទល្មើសនៅតំបន់ព្រៃឡង់ គឺមានកត្តាផ្សេងទៀត ដូចជាការយកអំណាច ឬតំណែងក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋទៅរកស៊ីឈើខុសច្បាប់។ ការរុករានព្រៃយកដីដាំដំណាំ ការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដល់ក្រុមហ៊ុនឯកជន និងការផ្ដល់ដីសម្បទានសង្គមកិច្ចជូនពលរដ្ឋ ក៏ជាមូលហេតុបណ្ដាលឲ្យព្រៃឈើតំបន់ព្រៃឡង់ រងការវិនាសដែរ។
មន្ត្រីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចសហគមន៍នៃសមាគមអាដហុក (Adhoc) លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ មើលឃើញថា មិនគ្រាន់តែវិស័យព្រៃឈើប៉ុណ្ណោះទេ មានករណីជាច្រើនទៀតដែលអាជ្ញាធរបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យមានបទល្មើស គឺអាចពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយ។ លោកថា បញ្ហានេះ ពលរដ្ឋ សង្គមស៊ីវិល អ្នកសារព័ត៌មានអាចនាំគ្នាដាក់ពាក្យបណ្ដឹងបរិហារជាផ្លូវការទៅតុលាការ ដោយប្ដឹងមន្ត្រីជំនាញ ឬ អាជ្ញាធរដែនដី ពីបទបណ្ដោយឱ្យមានបទល្មើសកើតឡើងក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន ហើយមិនព្រមចាត់វិធានការ៖ «រួមគ្នាដើម្បីដាក់បណ្ដឹងផ្លូវការពីបទឧក្រិដ្ឋហ្នឹង ហើយបើខ្លួនមិនប្ដឹងទេ ខ្លួនក៏ត្រូវមានទោសដែរ។ ក្នុងផ្លូវច្បាប់ បានចែងថា មានទោសជាប់ពន្ធនាគារពីមួយខែ ទៅមួយឆ្នាំ។ ហើយខ្ញុំគិតថា នេះជារឿងសំខាន់ណាស់ សម្រាប់យុទ្ធសាស្ត្រថ្មី ចំហ សម្រាប់ពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេសរួមគ្នា»។
កន្លងមក មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ ធ្លាប់ចូលរួមដាក់ពាក្យបណ្ដឹងបរិហារ ជាមួយប្រជាសហគមន៍តាមបណ្ដាខេត្តមួយចំនួន ដូចជាខេត្តកំពត ខេត្តរតនគិរី និងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដោយប្ដឹងអាជ្ញាធរដែនដី មន្ត្រីជំនាញ និងសមត្ថកិច្ច ពីបទបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យមានបទល្មើសព្រៃឈើ និងការឈូសឆាយដីព្រៃក្នុងដែនគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួនទៅតុលាការ ប៉ុន្តែពុំទាន់ឃើញមានចំណាត់ការបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើណាមួយគួរអោយកត់សម្គាល់ឡើយ៕
No comments:
Post a Comment